Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού - Τα ήθη και τα έθιμα από τη γη του Πόντου

Σταυρίτες λεγόταν σε πολλές περιοχές του Πόντου ο Σεπτέμβριος λόγω της γιορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου).

Ήταν σημαδιακός για τους Ποντίους, καθώς είχαν πολλές προλήψεις και κάθε χρόνο την πρώτη μέρα του μήνα έπαιρναν τις απαραίτητες προφυλάξεις.

Advertisement

Την πρώτη μέρα του Σεπτέμβρη λοιπόν απαγορεύονταν οι επισκέψεις, γιατί πίστευαν ότι οι ξένοι που έρχονταν στα σπίτια έφερναν γρουσουζιά.

Έφταναν σε τέτοιο σημείο υπερβολής ώστε έδιναν μεγάλη σημασία ακόμα και σε ποιον θα πρωτοδούν έξω από το σπίτι τους, ή ακόμα και στο δρόμο.

Γι’ αυτού του είδους τις αντιλήψεις υπήρχε η διαδεδομένη φράση «Στάμαν Σταυρίτα είδα σε, καλόν να έν ιδέα σ’» (την 1η του Σεπτέμβρη σε είδα, είθε να μου βγει σε καλό). Ο μόνος που γινόταν δεκτός χωρίς επιφυλάξεις εκείνη τη μέρα ήταν ο ιερέας, που φώτιζε τα σπίτια.

Σταυρίτες, ο μήνας της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού - Τα ήθη και τα έθιμα από τη γη του Πόντου
(Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947)

Μα αυτή δεν ήταν η μόνη προκατάληψη των Ποντίων. Ο Σεπτέμβριος ήταν η αρχή του φθινοπώρου, η εποχή κατά την οποία πίστευαν ότι τα όνειρα που έβλεπαν οι άνθρωποι γίνονταν πραγματικότητα.

Advertisement

Τόσο πολύ πίστευαν στα όνειρα, ώστε όταν συνέβαινε να δουν κανένα δυσάρεστο, καταλαμβάνονταν από μελαγχολία, ενώ στα ευχάριστα δεν έδιναν καθόλου σημασία. Υπήρχε και το ανάλογο ποντιακό δίστιχο το οποίο έλεγε: «Το κακόν τ’ όρομαν πάντα βγών’· καλόν αν έν’ ’κ’ εβγών’ (το δυσάρεστο όνειρο βγαίνει· αν είναι ευχάριστο, δεν βγαίνει). Για την ερμηνεία των ονείρων πολλές φορές κατέφευγαν σε ειδικούς.

Μέσα στον Σεπτέμβρη γίνονταν όλες οι προετοιμασίες για το χειμώνα και εξασφαλίζονταν οι απαραίτητες προμήθειες.

Επίσης ήταν ο τελευταίος μήνας που ανθούσαν πολλά από τα φυτά στον Πόντο, γι’ αυτό συνηθιζόταν και η παροιμία «Ο Σταυρίτες ραντσιπάρτς, έναν σπερτς και πέντε παιρτς» (ο Σεπτέμβριος είναι γεωργός, ένα σπέρνεις – πέντε παίρνεις), που έδειχνε ότι τον θεωρούσαν καλό μήνα για τη γεωργία.

Στον Πόντο υπήρχαν και ψάρια των οποίων το όνομα προέρχεται από τη λέξη σταυρός επειδή αλιεύονταν τον Σεπτέμβριο. Πρόκειται για τα λεγόμενα «σταυρίδια» που μοιάζουν πολύ με το σκουμπρί. Αφθονούν στη Μεσόγειο και στη Μαύρη θάλασσα.

Αλλά και η δαμασκηνιά, ή όπως την αποκαλούν στα ποντιακά το σταυροκοκύμελον, λεγόταν έτσι γιατί ωρίμαζε τον Σεπτέμβριο, το μήνα της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού.

Τον Σεπτέμβριο άνθιζαν κι άλλα φυτά ή άνθη στον Πόντο όπως το αγροκάστανον, το αγροκοκκύμελον (αγριοκορομηλιά ή αγριοδαμασκηνιά), η κρανέα (είδος θάμνου), η μαντζουράνα, το μούσμουλο, η παπαδίτσα (είδος πόας) και το σταυράχαντον (γαϊδουράγκαθο).

Πηγή pontosnews.gr


ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

04/08/25 10:54 μμ

Τα Κάτω Πορόια Σερρών μετατρέπονται σε ντεκόρ κινηματογραφικής ταινίας

Κυρ. Μητσοτάκης: Οι επενδύσεις στην άμυνα και την ασφάλεια έχουν καταστεί ευρωπαϊκή προτεραιότητα

04/08/25 10:39 μμ

Επίσκεψη Μητσοτάκη στην εταιρεία δορυφόρων ICEYE- Τα σχεδιά της για την Ελλάδα

Πώς φορτώνουμε ένα αυτοκίνητο πριν από ταξίδι

04/08/25 10:30 μμ

Πώς φορτώνουμε ένα αυτοκίνητο πριν από ταξίδι

Το μυστικό γεύσης της σάλτσας ντομάτας

04/08/25 10:22 μμ

Το μυστικό γεύσης της σάλτσας ντομάτας

9 τροφές που δεν πρέπει να μαγειρεύετε στη χύτρα ταχύτητας

04/08/25 10:17 μμ

9 τροφές που δεν πρέπει να μαγειρεύετε στη χύτρα ταχύτητας

Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν στις 5 Αυγούστου

04/08/25 10:12 μμ

Εορτολόγιο: Ποιοι γιορτάζουν στις 5 Αυγούστου

Channel 12: Ο Νετανιάχου κλίνει προς την κατάληψη ολόκληρης της Γάζας

04/08/25 9:57 μμ

Channel 12: Ο Νετανιάχου κλίνει προς την κατάληψη ολόκληρης της Γάζας

Ανάσα δροσιάς από Τετάρτη στη χώρα – Η πρόγνωση του Κολυδά για μελτέμια στο Αιγαίο

04/08/25 9:58 μμ

Ανάσα δροσιάς από Τετάρτη στη χώρα – Η πρόγνωση του Κολυδά για μελτέμια στο Αιγαίο

Η παλιά γέφυρα του Ευρίπου: Από το δίδυμο έργο του Όθωνα, στη μεταλλική κατασκευή του 1963 που στέκει πάνω από τα παλιρροϊκά ρεύματα της Χαλκίδας

04/08/25 9:37 μμ

Η παλιά γέφυρα του Ευρίπου: Από το δίδυμο έργο του Όθωνα, στη μεταλλική κατασκευή του 1963 που στέκει πάνω από τα παλιρροϊκά ρεύματα της Χαλκίδας

Χατζηβασιλείου: Δύο νέα οχήματα ενισχύουν την Πυροσβεστική Υπηρεσία Σερρών

04/08/25 9:32 μμ

Χατζηβασιλείου: Δύο νέα οχήματα ενισχύουν την Πυροσβεστική Υπηρεσία Σερρών

Youtube: Απαγορεύτηκε για τους εφήβους στην Αυστραλία

04/08/25 9:45 μμ

Youtube: Απαγορεύτηκε για τους εφήβους στην Αυστραλία

Θάνος Πλεύρης: Αν απορριφθεί το άσυλό σου, θα πας φυλακή για πέντε χρόνια και θα βρίσκεσαι εκτός της Ε.Ε. για τα επόμενα δέκα

04/08/25 9:20 μμ

Θάνος Πλεύρης: Αν απορριφθεί το άσυλό σου, θα πας φυλακή για πέντε χρόνια και θα βρίσκεσαι εκτός της Ε.Ε. για τα επόμενα δέκα