Στην εποχή του… restart – «Μπορεί η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας;»

Εκπρόσωποι δέκα φορέων καταθέτουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την άποψή τους, τους στο πλαίσιο της ειδικής διαδικτυακής έκδοσης του ΑΠΕ-ΜΠΕ, SPECIAL EDITION / ECONOMY 2.0 (www.amna.gr/special-edition)

   Ήταν τέλος Σεπτεμβρίου του 2020, στο «διάλειμμα» ανάμεσα στα δύο καθολικά lockdown στην Ελλάδα, όταν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να υπογράψει τη συμφωνία συνεργασίας Ελλάδας-ΗΠΑ στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας.

   Για πολλούς, η επιλογή της πόλης της Θεσσαλονίκης -των νέων εγκαταστάσεων του Συνδέσμου Βιομηχανιών συγκεκριμένα- ως τόπου υπογραφής της συμφωνίας δεν ήταν τυχαία. Ακριβώς απέναντι από το σημείο όπου «έπεφταν» οι υπογραφές, στην περιοχή των Παλαιών Σφαγείων, βρισκόταν το κτήριο όπου εγκαταστάθηκε το Διεθνές Κέντρο Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Ψηφιακών Δεξιοτήτων του αμερικανικού τεχνολογικού κολοσσού Cisco (η έναρξη λειτουργίας του οποίου είχε ανακοινωθεί μόλις τέσσερις ημέρες πριν από την επίσκεψη Πομπέο).

   Την ίδια ώρα, η αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Pfizer δημιουργούσε στα ανατολικά της πόλης το πρώτο δικό της digital hub πάνω σε τεχνολογίες αιχμής (στο οποίο μάλιστα, αναζήτησαν εργασία Έλληνες που είχαν μεταναστεύσει τα προηγούμενα χρόνια στο εξωτερικό, κάποιοι από τους οποίους εργάζονται σήμερα στη Θεσσαλονίκη).

   Στελέχη της Pfizer δήλωναν λίγο αργότερα ότι η Ελλάδα, που έχει αυξήσει σημαντικά τις σχετικές με τον τεχνολογικό κλάδο εξαγωγές της τα τελευταία χρόνια, από το 7% (2008) στο 10% (2017), «παρέχει πολύ αξιόλογα ταλέντα σε πολύ ανταγωνιστικό κόστος κι ότι υπάρχει ένα νέο και αναπτυσσόμενο περιβάλλον ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων». Κάποιους μήνες αργότερα, ανακοινώθηκε ότι η αμερικανική φαρμακοβιομηχανία δημιουργεί στη Θεσσαλονίκη και δεύτερο hub, το Κέντρο Επιχειρησιακών Λειτουργιών της, που καλύπτει τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας.

   Τον δρόμο είχε ανοίξει στις αρχές του 2018 η επίσης αμερικανική Deloitte, απορροφώντας εκατοντάδες νέες και νέους από τους χιλιάδες αποφοίτους των τριών πανεπιστημίων της πόλης στο Deloitte Alexander Competence Center (DACC). Κι αυτή η εταιρεία με εγκαταστάσεις στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, όπου -μεταξύ άλλων- εδρεύουν τα αξιόλογα ερευνητικά ινστιτούτα της πόλης (του ΕΚΕΤΑ στη Θέρμη) και το ιδιωτικό Πάρκο Επιχειρήσεων Υψηλής Τεχνολογίας Technopolis Thessaloniki SA (στην Πυλαία) κι όπου προβλέπεται να δημιουργηθεί (στην περιοχή της Περαίας) το τεχνολογικό πάρκο 4ης γενιάς Thess INTEC.

   Πιθανότατα λοιπόν, όντως δεν ήταν τυχαίο που μια τέτοια συμφωνία υπεγράφη στη Θεσσαλονίκη. Μια πόλη με χιλιάδες νέους μορφωμένους ανθρώπους, όπου έχουν εγκατασταθεί καινοτόμες επιχειρήσεις και λειτουργούν αξιόλογα ερευνητικά κέντρα, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη το εγχείρημα της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και «γεννιέται» σταδιακά το Thess INTEC και όπου έχει αρχίσει να αναδύεται ένα δυναμικό οικοσύστημα startups.

   Μπορεί η Θεσσαλονίκη, ως μια πόλη με τέτοια χαρακτηριστικά, να γίνει παγκόσμια περιοχή καινοτομίας; Τη βοηθάει η όχι η συγκυρία της πανδημίας; Όπως πρόσφατα επισήμανε η πρόεδρος του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Περιοχών Καινοτομίας, Τζούλι Βάγκνερ (Julie Wagner), μιλώντας από το βήμα του υβριδικού συνεδρίου «Thessaloniki Future Thinking Dialogues», «οι περιοχές καινοτομίας (innovation districts), μπορούν να κινήσουν τα νέα κύματα οικονομικής και συμπεριληπτικής ανάπτυξης μετά την πανδημία».

   Ο δε Μερίν Ρατζαντουράι (Merin Rajadurai), σύμβουλος στο Γραφείο Επιστήμης και Τεχνολογίας του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, διατύπωσε από το βήμα του ίδιου συνεδρίου την εκτίμηση ότι η γεωγραφική περιοχή στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα θα γίνει «άγκυρα καινοτομίας». «Η Ελλάδα είναι σύνδεσμος προς την Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Η περιοχή αυτή θα γίνει ‘άγκυρα’ για την καινοτομία, καθώς οι κατάλληλες επενδύσεις θα έρθουν. Η επένδυση στη Θεσσαλονίκη πάνω στις επιστήμες ζωής, την πληροφορική, τις επικοινωνίες, τη νανοτεχνολογία, τις τεχνολογίες ενέργειας και άλλους κλάδους, δεν θα αναπτύξει μόνο τις αστικές περιοχές, αλλά και τις ημιαστικές και τις αγροτικές» είχε εκτιμήσει.

   Μπορεί λοιπόν η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας; Στο πλαίσιο του αφιερώματος «Ελλάδα 2.0» και ενόψει της 85ης ΔΕΘ, το ΑΠΕ-ΜΠΕ έθεσε το ερώτημα σε εκπροσώπους φορέων της πόλης.

   Σταύρος Καλαφάτης, υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης)

   Ο κόσμος άλλαξε, αλλάζουν οι καιροί. Αλλάζουν οι ταχύτητες, οι ρυθμοί, οι προσανατολισμοί. Ξεκίνησε ήδη και συνεχίζεται με αυξανόμενη ένταση μια συναρπαστική ψηφιακή επανάσταση. Δίνει νέες δυνατότητες στους πολίτες, τα κράτη και τις επιχειρήσεις. Επιβάλλει διαρκή εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες, προσαρμογή, κατάλληλο εξοπλισμό. Προειδοποιεί πως το αύριο ανήκει σε αυτούς που θα βγουν μπροστά.

   Η χώρα μας έκανε, στη διάρκεια της πανδημίας, ένα σημαντικό άλμα στη ψηφιακή μετάβαση του κράτους. Όρισε, ταυτόχρονα, ώς έναν από τους τέσσερις πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, την ψηφιακή μετάβαση. Στήριξε -και στηρίζει- την έρευνα και την καινοτομία, με στόχο την παραγωγή νέων ή ουσιαστικά βελτιωμένων προϊόντων, διαδικασιών και υπηρεσιών.

   Η Θεσσαλονίκη έχει τη δυνατότητα και μπορεί να βγει μπροστά, να κερδίσει τον κόσμο που έρχεται. Λειτουργεί, ήδη, κάτω από την «ομπρέλα» του Τομέα Μακεδονίας – Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών, η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, με πολύ σημαντικό ρόλο συντονιστή και επιταχυντή καινοτόμων ιδεών και έργων. Βρίσκονται και προωθούν μεγάλες επενδύσεις παγκόσμιοι κολοσσοί όπως η Cisco, η Pfizer, η Microsoft, η Amazon. Αναπτύσσουν διορατικό έργο τρία πανεπιστήμια και δρα ένα αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό.

   Η πρόθεση της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη -να δώσει στην πόλη μας τη δυνατότητα πρωτοπορίας, είναι φανερή. Το όραμα μιας έξυπνης πόλης περιλαμβάνει αυτονόητα τη στροφή του πανεπιστημιακού, του ερευνητικού και επιχειρηματικού δυναμικού της στην έρευνα με στόχο την καινοτομία. Εργαζόμαστε με συνέπεια και αισιοδοξία στην κατεύθυνση αυτή. Πολιτεία, πανεπιστήμια και επιχειρηματικός κόσμος μπορούμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να φέρουμε το αύριο πιο κοντά. Να παράξουμε ιδέες που φέρνουν το καινούριο, το διαφορετικό, το καλύτερο. Να τις αξιοποιήσουμε στην παραγωγή και προώθηση νέων ή αναβαθμισμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες, νέα προοπτική. Και όλοι μαζί να κερδίσουμε τον κόσμο που έρχεται.

   Απόστολος Τζιτζικώστας, περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας

   Οι επιχειρήσεις στο χώρο της καινοτομίας διαθέτουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως το γεγονός ότι είναι έντασης ανθρώπινου κεφαλαίου και όχι παγίου κεφαλαίου, μετακινούνται εύκολα και είναι πλήρως διεθνοποιημένες, άρα δεν εγκαθίστανται κατ’ ανάγκη κοντά στις αγορές που εξυπηρετούν. Τα χαρακτηριστικά αυτά, μετατρέπονται σε πλεονεκτήματα για τον τόπο μας, καθώς στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχουν την έδρα τους πέντε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα καθώς και σημαντικά κέντρα έρευνας και καινοτομίας, ενώ ταυτόχρονα διαθέτουμε κορυφαίο ανθρώπινο κεφάλαιο με επιστήμονες, ερευνητές και πολλούς δημιουργικούς ανθρώπους που θέλουν να τολμήσουν, να επιχειρήσουν και να καινοτομήσουν.

   Ως διοίκηση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας δουλεύουμε με συνέπεια και μεθοδικότητα για τον κεντρικό μας στόχο να καταστίσουμε την καινοτομία ως τον τρίτο βασικό πυλώνα της ανάπτυξης και της οικονομίας μας, μαζί με τον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα. Στην κατεύθυνση αυτή, αξιοποιούμε ήδη πόρους ύψους 100 εκατ. ευρώ για την έρευνα και την καινοτομία από το ΕΣΠΑ που ολοκληρώνεται, ενώ σχεδιάζουμε να κατευθύνουμε αντίστοιχους πόρους και στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027. Προχωρήσαμε σε οργανωμένη αποστολή στη Silicon Valley, για τη δημιουργία συμπράξεων στο χώρο της καινοτομίας, αλλά και την παρουσίαση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

   Ταυτόχρονα, ενισχύουμε τις τοπικές επιχειρήσεις με τα ” κουπόνια καινοτομίας”, φέρνουμε κοντά την ακαδημαϊκή έρευνα με την πραγματική οικονομία και αναβαθμίζουμε τις ψηφιακές υποδομές των πανεπιστημίων, των ερευνητικών κέντρων και των επιμελητηρίων. Παράλληλα, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι ένας από τους τέσσερις αυτοδιοικητικούς φορείς παγκοσμίως, που εδώ και χρόνια έχει συνάψει σύμφωνο συνεργασίας με το CERN και διεκδικούμε πια σήμερα τη δημιουργία μόνιμης δομής του CERN στην περιοχή μας. Επίσης, έχουμε ιδιαίτερα στενή και εποικοδομητική συνεργασία με την Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης, τη Ζώνη Καινοτομίας και ταυτόχρονα στηρίζουμε τη δημιουργία του ThessIntec.

   Η στρατηγική μας αυτή, η συνεργασία και η συμμετοχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε clusters καινοτομίας, σε συνδυασμό με τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις φορέων του τόπου μας, ήδη αποδίδει σημαντικούς καρπούς, καθώς παγκόσμιοι κολοσσοί, όπως μεταξύ άλλων η Pfizer, η Cisco και η Deloitte, επενδύουν ήδη ή ετοιμάζονται να επενδύσουν στην Κεντρική Μακεδονία, ενώ σημαντικός αριθμός νέων επιστημόνων και ερευνητών, που αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα λόγω κρίσης, επιστρέφουν μετατρέποντας το brain drain σε brain gain.

   Συνεχίζουμε λοιπόν, με πολλή δουλειά, συνεργασία, συνέπεια και μεθοδικότητα γιατί πιστεύουμε πραγματικά ότι η περιοχή μας μπορεί να μετατραπεί σε παγκόσμιο κέντρο καινοτομίας.

   Κωνσταντίνος Ζέρβας, δήμαρχος Θεσσαλονίκης

   Η Θεσσαλονίκη μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας. Εμείς το πιστεύουμε και ενεργούμε σε αυτήν την κατεύθυνση. Δημιουργήσαμε το Διεθνές Κέντρο Ψηφιακού Μετασχηματισμού με τη Cisco, σχεδιάζουμε και επενδύουμε μετατροπή της πόλης σε smart city, συνεργαζόμαστε με όλους τους φορείς και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της πόλης ενισχύοντας τις προσπάθειές τους ενώ μέσω του ΟΚ!Τhess συμβάλλουμε μεγέθυνση του Οικοσυστήματος της Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας όσο και την ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής θεσμικών φορέων, μεγάλων εταιρειών και επενδυτικών κεφαλαίων, που δημιουργεί προϋποθέσεις ανάδειξης της καινοτομίας στην πόλη.

   Πέντε λόγοι που η Θεσσαλονίκη μπορεί να τα καταφέρει:

   -Η πολυπολιτισμική παράδοση και κουλτούρα, γεγονός που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε σύγχρονο κέντρο καινοτομίας από τις ΗΠΑ έως την Ευρώπη και την Ασία, ενισχύοντας τη δυναμική προσέλκυσης φιλόδοξων και ταλαντούχων επιστημόνων από γειτονικές και όχι μόνο χώρες.

   -Η γεωγραφική της θέση και ο ρόλος της ως διαμετακομιστικό κέντρο στο οποίο διασταυρώνονται διεθνείς εμπορικοί δρόμοι και η δυνατότητά της να αποτελέσει αναβατήρα καινοτόμων πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται σε γειτονικές χώρες.

   -Η υποδομή και τεχνογνωσία πολλών μικρών, μεσαίων αλλά και μεγάλων εταιρειών σε εξαγωγικές δραστηριότητες.

   -Το εξαιρετικό επιστημονικό δυναμικό που προέρχεται από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της πόλης και αποτελεί τη βάση νέων, δημιουργικών και καινοτόμων δραστηριοτήτων.

   -Η στρατηγική τοποθέτηση παγκόσμιων εταιρειών που διακρίνονται διεθνώς για τα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που αναπτύσσουν και η εμπιστοσύνη τους στη Θεσσαλονίκη.

   Όλα τα ανωτέρω σε συνδυασμό με τις προσπάθειες του Δήμου Θεσσαλονίκης για δημιουργία υποδομών και αστικών αναπλάσεων και των έργων που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη συνθέτουν ένα ευνοϊκό πεδίο και σενάριο εξέλιξης για τη Θεσσαλονίκη της επόμενης δεκαετίας.

   Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, πρύτανης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

   Τα τελευταία χρόνια η Θεσσαλονίκη έχει καταστεί πόλος έλξης εταιριών παγκόσμιου βεληνεκούς, όπως οι Cisco, Pfizer και Deloitte, οι οποίες έχουν προχωρήσει σε μεγάλες επενδύσεις στην περιοχή. Οι επενδύσεις αυτές αφορούν κυρίως τους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας και επιδιώκουν να προσελκύσουν νέους/νέες ταλαντούχους/ταλαντούχες αποφοίτους/απόφοιτες. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πόλης μας συμβάλλουν στην προσέλκυση τέτοιων επενδύσεων από εταιρείες-κολοσσούς με πολλαπλά οφέλη για την ευρύτερη περιοχή.

   Το Αριστοτέλειο, ως το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με λαμπρό επιστημονικό δυναμικό διεθνούς κύρους και αναγνώρισης και με περίπου 80.000 προπτυχιακούς/προπτυχιακές φοιτητές/φοιτήτριες, συνιστά βασικό παράγοντα καινοτομίας στο οικοσύστημα της Βόρειας Ελλάδας. Με σκοπό τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και την προσφορά διευρυμένων προοπτικών στα μέλη της Πανεπιστημιακής μας Κοινότητας, στο Αριστοτέλειο καλλιεργούμε συνεργασίες με εταιρίες και επιχειρήσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη της έρευνας, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Η διεθνώς αναγνωρισμένη ερευνητική δραστηριότητα των επιστημόνων του Πανεπιστημίου μας σε συνδυασμό με την υψηλή κατάρτιση των αποφοίτων μας έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην προσέλκυση των μεγάλων αυτών επενδύσεων στη Θεσσαλονίκη.

   Η επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία, άλλωστε, δεν ωφελεί μόνο την επιστήμη και την τεχνολογία, αλλά, παράλληλα, συμβάλλει στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά και της ευρύτερης περιοχής και στη μετατροπή του brain drain σε brain gain.

   Η Θεσσαλονίκη διαθέτει υψηλής ποιότητας και εξειδίκευσης απόφοιτες και αποφοίτους που προέρχονται από τα Πανεπιστήμιά της, καθώς και δραστήριους θεσμικούς και παραγωγικούς φορείς. Με τη συμβολή όλων μας μπορεί να καταστεί ένας δυναμικός κόμβος καινοτομίας με πολλαπλά οφέλη, τα οποία θα έχουν ως τελικό αποδέκτη την ίδια την κοινωνία.

   Καθηγητής Στυλιανός Δ. Κατρανίδης, πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας

   Για να δοθεί απάντηση στο ερώτημα «μπορεί η Θεσσαλονίκη να αναδειχτεί σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας;», θα πρέπει να ερευνηθούν οι όροι και οι συνθήκες υπό τις οποίες και χάρη στις οποίες εμφανίζεται και ευδοκιμεί η καινοτομία σε μια περιοχή. Αυτές εκτείνονται από την ύπαρξη θερμοκοιτίδων, υποστηρικτικού δικτύου διασύνδεσης και επαρκούς χρηματοδότησης ώς τις υποδομές, το μάνατζμεντ και την προβολή της περιοχής.

   Όλα τα προηγούμενα αποκτούν νόημα μόνον αν υπάρχει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό. Ως Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας γνωρίζω την υψηλή ποιότητα και το ταλέντο των νέων που διαθέτει όχι μόνον το δικό μας Ίδρυμα, αλλά και τα υπόλοιπα ΑΕΙ της περιοχής, καθώς και το εξαίρετο επιστημονικό κεφάλαιο του τόπου.

   Το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0», που μόλις έχει ξεκινήσει, δίνει σοβαρές προοπτικές χρηματοδότησης. Δομές καινοτομίας και κόμβοι υποστήριξης των νεοφυών επιχειρήσεων υπάρχουν. Παραδείγματα η Αλεξάνδρεια Ζώνη, η Τεχνόπολη, το OK!THESS, το αναμενόμενο τεχνολογικό πάρκο THESS INTEC. Η στρατηγική σημασία του ΟΛΘ και ο καταλυτικός ρόλος της ΔΕΘ στην προβολή των νεοφυών, είναι παράγοντες «εκ των ουκ άνευ». Θετικός οιωνός είναι η δημιουργία κέντρων καινοτομίας, από τους οικονομικούς και τεχνολογικούς κολοσσούς Pfizer, Cisco και Deloitte, η διαφαινόμενη επιτυχία των οποίων μπορεί να ανοίξει το δρόμο και για άλλες σημαντικές αφίξεις.

   Εν ολίγοις, οι αναγκαίες παράμετροι υφίστανται και συνεπώς η απάντηση είναι «ναι», η Θεσσαλονίκη μπορεί. Υπό την αίρεση ότι θα επιλεγούν τομείς καινοτομίας κατάλληλοι για την περιοχή και ότι θα ξεπεραστούν αγκυλώσεις του παρελθόντος. Χρειάζεται διασύνδεση μεταξύ της έρευνας και της επιχειρηματικότητας. Σύγχρονη κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ των ΑΕΙ, του κράτους, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των ιδιωτών, των επιχειρήσεων και των χρηματοδοτικών φορέων. Για όλα αυτά απαιτείται εμπνευσμένη ηγεσία, ένα σαφές στρατηγικό πλάνο δράσης και οι μηχανισμοί που θα καθοδηγούν, θα ενισχύουν και δεν θα παρακωλύουν τους εμπλεκόμενους.

   Αθανάσιος Σαββάκης, πρόεδρος Συνδέσμου Βιομηχανιών (ΣΒΕ)

   Η Θεσσαλονίκη, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αλλά περισσότερο σήμερα, διαθέτει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξή της σε κόμβο καινοτομίας, για τη χώρα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

   Η υψηλή συγκέντρωση Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Ινστιτούτων, Θερμοκοιτίδων επιχειρήσεων, Φορέων υποστήριξης επιχειρήσεων, και, κυρίως, καινοτόμων εξωστρεφών επιχειρήσεων συνιστούν ένα τοπικό οικοσύστημα που μπορεί πράγματι να τοποθετήσει με αξιώσεις τη Θεσσαλονίκη στη διεθνή αγορά επενδύσεων καινοτομίας.

   Σ΄αυτή την κατεύθυνση, μπορεί να συμβάλλει καταλυτικά το όραμα δημιουργίας του Τεχνολογικού Πάρκου 4 ης γενιάς Thess INTEC, το οποίο κινητοποιεί περαιτέρω τους συμμετέχοντες στο εθνικό σύστημα καινοτομίας για την προσέλκυση ιδιωτικών επιχειρήσεων που θα επενδύσουν στη Θεσσαλονίκη με κέντρο την εφαρμοσμένη έρευνα και την καινοτομία.

   Το Thess INTEC μπορεί, σύμφωνα με τις σχετικές μελέτες, να δημιουργήσει περισσότερες από 7000 θέσεις εργασίας, άρα να συμβάλλει στην ανάσχεση του brain drain, και να εισφέρει 11,2 δισ. € στην εθνική οικονομία. Επιπλέον, οι πρόσφατες επενδύσεις των Cisco, Pfizer και Deloitte στη Θεσσαλονίκη κάνουν «ορατή» την πόλη μας στη διεθνή αγορά επενδύσεων καινοτομίας. Αυτό σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες εταιρείες παγκόσμιας εμβέλειας με την παρουσία τους στη Θεσσαλονίκη ουσιαστικά κινητοποιούν το διεθνές ενδιαφέρον για επενδύσεις στην πόλη μας και στη Βόρεια Ελλάδα.

   Σε κάθε περίπτωση, αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι η συνένωση δυνάμεων για την εξασφάλιση βιώσιμου αναπτυξιακού μέλλοντος για τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή. Άλλωστε πιστεύω μας είναι ότι η ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας είναι και κοινωνικό στοίχημα για την πόλη μας.

   Βασίλης Καφάτος, αντιπρόεδρος Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου – Deloitte Partner

   Η Θεσσαλονίκη, το τελευταίο διάστημα επιδεικνύει σημαντική αναπτυξιακή δυναμική, με επενδύσεις και πρωτοβουλίες ξένων και ελληνικών εταιρειών στον τομέα της καινοτομίας να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να αναδειχθεί σε διεθνή κόμβο καινοτομίας και ταλέντου.

   Παράλληλα, χάρη στις ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και επικοινωνούμε που έχει επιφέρει η ψηφιακή επανάσταση και έχει επιταχύνει η πανδημία COVID-19, η Θεσσαλονίκη βρίσκεται μπροστά σε σημαντικές ευκαιρίες οι οποίες, αν αξιοποιηθούν με όραμα και συγκεκριμένο πλάνο, μπορούν να καταστήσουν την πόλη πρωταγωνίστρια στον τομέα της καινοτομίας.

   Για το λόγο αυτό τέθηκε η πόλη στο επίκεντρο ενός χρήσιμου διαλόγου, στο πλαίσιο της νέας θεσμικής πρωτοβουλίας του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου ” Thessaloniki Future Thinking Dialogues: A hub of talent innovation and technology in the making”. Πόλεις ανά τον κόσμο επενδύουν στο ταλέντο και στις συνεργασίες για την προώθηση και ανάπτυξη της καινοτομίας και αναπτύσσουν ζωντανά και ανοιχτά αστικά ” innovation districts”, που αποτελούν παράγοντα βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και συλλογικής ευημερίας.

   Η Θεσσαλονίκη διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να την αναδείξουν σε έναν κόμβο ταλέντου και καινοτομίας με διεθνή εμβέλεια. Σε μία πόλη – πρότυπο που θα επιτυγχάνει βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη με άξονα την καινοτομία, θα φιλοξενεί αρμονικά μεγάλες εταιρείες και start-ups, κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, θα παρουσιάζει ένα ζωντανό και σύγχρονο αστικό περιβάλλον με ανοιχτή νοοτροπία και εξαιρετική ποιότητα ζωής και θα αναπτύσσει και προσελκύει το ισχυρότερο και καλύτερα καταρτισμένο ταλέντο προσφέροντας αφθονία ευκαιριών για επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη.

   Θεόφιλος Μυλωνάς, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Ελλάδος (ΣΕΠΒΕ), ιδρυτής εταιρειών τεχνολογίας και Partner του TECS CAPITAL FUND

   Και μπορεί και πρέπει να αναδείξουμε τη Θεσσαλονίκη σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας. Έχουν συντελεστεί σημαντικά βήματα προόδου. Σήμερα υπάρχουν όλα τα συστατικά, ώστε η πόλη να κερδίσει το στοίχημα και να συγκαταλεγεί μεταξύ των σημαντικότερων κόμβων καινοτομίας παγκοσμίως.

   Υπάρχει αξιόλογο ανθρώπινο κεφάλαιο και αυτό οφείλεται στις μεγάλες δημόσιες επενδύσεις σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Η συγκέντρωση εξαιρετικών επιστημόνων και στελεχών υψηλού επιπέδου κατέστησε την ευρύτερη περιοχή μαγνήτη για επενδύσεις από ελληνικές αλλά και διεθνείς εταιρείες.

   Στην πόλη δραστηριοποιούνται λαμπρά παραδείγματα μικρομεσαίων επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας με σημαντική διεθνή καριέρα που εξειδικεύονται σε όλους τους κλάδους των Τεχνολογιών Πληροφορικής.

   Υπάρχει σημαντικό δυναμικό και ενδιαφέρον για τη δημιουργία νεοφυών εγχειρημάτων. Μόλις τώρα ξεκίνησε το πρώτο χρηματοδοτικό fund με έδρα την πόλη. Το οικοσύστημα της πόλης αναπτύσσει τα δικά του ειδικά χαρακτηριστικά βασισμένα στους τομείς αριστείας.

   Η απόφαση της χώρας να επιταχύνει τον βηματισμό της στον ψηφιακό μετασχηματισμό, οι μεταρρυθμίσεις, η ενίσχυση της καινοτομίας με εργαλεία όπως το Innovation Procurement και η αξιοποίησή τους από τη Διοίκηση αποτελούν σημαντικά βήματα που μπορεί να διαμορφώσουν ένα νέο ώριμο καινοτομικό ορίζοντα επιχειρηματικότητας.

   Όμως αυτά τα συστατικά είναι απαραίτητα, άλλα δεν αρκούν για να αναδειχθεί η Θεσσαλονίκη σε παγκόσμια περιοχή καινοτομίας. Χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, μια πολύ συγκεκριμένη στρατηγική που θα προκύψει από τη συνεργασία όλων των συντελεστών της πόλης και θα προωθεί την ατζέντα της καινοτομίας στην επίτευξη του κοινού στόχου.

   Ο ΣΕΠΒΕ είναι πρόθυμος να στηρίξει τέτοιες πρωτοβουλίες και οι επιχειρήσεις μέλη μας να συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια προτείνοντας βιώσιμες λύσεις και αυξάνοντας ταυτόχρονα το οικονομικό αποτύπωμα. 

   Δρ. Κυριάκος Λουφάκης, πρόεδρος Δ.Σ., Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας

   Το μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει η χώρα μας είναι η ποιότητα του έμψυχου δυναμικού της. Το ανθρώπινο δυναμικό της έχει αλλάξει πολύ τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα δύσκολα βρίσκεις Έλληνα μικρότερο από 30 ετών που να μην μιλά την αγγλική γλώσσα. Ο αριθμός των Ελλήνων που έχουν αποφοιτήσει από την τριτοβάθμια εκπαίδευση συνεχώς αυξάνεται. Και ενώ το επίπεδο κατάρτισης των νέων ανθρώπων έχει βελτιωθεί, η αγορά εργασίας δεν έχει αλλάξει ώστε να απορροφήσει την προσφορά. Αυτό είναι και η γενεσιουργός αιτία του brain drain. Ενώ το φαινόμενο μπορεί να είναι λυπηρό, από την άλλη μεριά δημιουργεί μια ευκαιρία, διότι άνθρωποι που αν έμεναν στην Ελλάδα θα ετεροαπασχολούνταν σε άσχετα αντικείμενα, χάνοντας την επαφή τους με την επιστήμη τους, βρισκόμενοι στο εξωτερικό συνεχίζουν την κατάρτισή τους. Ταυτόχρονα ο νόστος που οι περισσότεροι νιώθουν, μπορεί να τους οδηγήσει στον επαναπατρισμό, αν δοθεί η ευκαιρία, αν δημιουργήσουμε τις συνθήκες.

   Έχουμε λοιπόν μια συνεχή δημιουργία καταρτισμένων ανθρώπων, και μια δεξαμενή Ελλήνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό, πολλοί από τους οποίους, αν όχι η συντριπτική πλειοψηφία θα ήθελαν να επιστρέψουν. Επιπλέον η καλύτερη ποιότητα ζωής που υπάρχει στην Ελλάδα προσελκύει και αλλοδαπούς στη χώρα μας.

   Ιδιαίτερα η περιοχή της Θεσσαλονίκης, με το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας, το ΑΠΘ, ένα από τα σπουδαιότερα ερευνητικά κέντρα, το ΕΚΕΤΑ, τα υπόλοιπα πανεπιστήμια (ΠΑΜΑΚ, ΔΙΠΑΕ), τα ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τον μεγαλύτερο αριθμό νέων ανθρώπων σε σχέση με τον πληθυσμό πανευρωπαϊκά, τον μεγάλο αριθμό φοιτητών, όχι μόνο Ελλήνων αλλά και ξένων, τη Βαλκανική της διάσταση (αποτελεί το κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής), είναι το μέρος που μπορεί να ηγηθεί της προσπάθειας της χώρας, και να γίνει παγκόσμια περιοχή καινοτομίας.

   Τα παραπάνω έχουν γίνει αντιληπτά από ξένες εταιρείες που δημιουργούν κέντρα καινοτομίας στη χώρα. Τα παραδείγματα της Pfizer, της Deloitte, της Tesla, της Cisco μόνο τυχαία δεν είναι. Για να έχει όμως αυτό συνέχεια πρέπει να απομακρύνουμε τα εμπόδια. Το μεγαλύτερο είναι οι υπερβολικά υψηλές ασφαλιστικές και φορολογικές εισφορές. Το δεύτερο, η έλλειψη οργανωμένων υποδομών υποδοχής επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας. Η λύση στα δύο προβλήματα μπορεί να είναι η θεσμοθέτηση κινήτρων μέσα σε οργανωμένους Θύλακες σαν τον Θύλακα Υποδοχής Καινοτόμων Δραστηριοτήτων (ΘΥΚΔ), που δημιουργεί η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας ή το ThessINTEC.

   Η έλευση επενδύσεων στον τομέα της γνώσης θα βοηθηθεί επίσης από τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος startup. Οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες στηρίζουν την ανάπτυξή τους μέσω εξαγορών καινοτόμων startup. Γι’ αυτό και στην Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας έχουμε δράσεις που απευθύνονται σε νεοφυείς επιχειρήσεις, δημιουργώντας στις νέες μας εγκαταστάσεις ένα κέντρο γι’ αυτές. Παράλληλα τρέχουμε δράσεις και διαγωνισμούς που απευθύνονται σ’ αυτές.

   Νίκος Ευθυμιάδης, πρόεδρος Thess INTEC

   Παγκόσμια περιοχή καινοτομίας! «Βαριά» κουβέντα, μεγαλεπήβολος στόχος. Θα έλεγε κανείς ουτοπικός για τη μικρή μας πόλη, που την τελευταία πενταετία φαίνεται να ψάχνει να βρει ένα νέο προσανατολισμό. Είναι άραγε εφικτός;

   Δεν μπορούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα χωρίς να εμβαθύνουμε στη φύση της καινοτομίας και στον τρόπο με τον οποίο γεννιέται. Το δίχως άλλο, πρόκειται για μία δομημένη και καθόλου τυχαία διαδικασία, η οποία πρωτίστως βασίζεται στη συνεργασία και στην κοινή στόχευση όλων των stakeholders. Μιλάμε για μία σειρά αλληλεξαρτώμενων και αλυσιδωτών αντιδράσεων, κάτι σαν ένα ντόμινο όπου η κίνηση του ενός, σπρώχνει «αναγκαστικά» τον άλλο προς τα εμπρός. Απαιτείται να αντιληφθεί η Πολιτεία πως πρέπει να δοθεί βάρος στη βασική (και σε δεύτερο χρόνο στην εφαρμοσμένη) έρευνα, η οποία μέσω οργανωμένων μηχανισμών μεταφοράς τεχνολογίας θα περάσει σε νεοφυείς επιχειρήσεις και τεχνοβλαστούς. Η εφαρμογή στην αγορά νέων ιδεών που ενδέχεται να οδηγήσουν σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, είναι ακριβώς αυτή που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον σύγχρονων πηγών χρηματοδότησης (VCs, επενδυτικών αγγέλων, ώριμων επιχειρήσεων, startup studios), οι οποίες με τη σειρά τους θα εξασφαλίσουν τις χρηματοροές που χρειάζονται, για να ολοκληρωθεί ο κύκλος from lab to market. Κι όλα αυτά, θα πρέπει να υποστηριχθούν – και σε μεγάλο βαθμό να ενορχηστρωθούν – από διευκολυντές (facilitators) όπως τα πανεπιστήμια, οι επιχειρηματικές ενώσεις και τα επιμελητήρια, η τοπική αυτοδιοίκηση και βεβαίως, οργανωμένες δομές που λειτουργούν με σύγχρονο management και το αναγκαίο expertise, όπως τα νέου τύπου επιχειρηματικά και ερευνητικά πάρκα. Αντιλαμβανόμαστε εύκολα, πως κανείς δεν μπορεί να δημιουργήσει καινοτομία από μόνος τους. Απαιτείται συλλογική προσπάθεια. Δεν είναι άλλωστε συμπτωματικό, πως τα τελευταία χρόνια έχει γίνει της «μόδας» να μιλάμε για οικοσυστήματα…

   Πάμε τώρα στην γεωγραφική παράμετρο και στην ακτίνα δράσης και επιρροής που ονειρευόμαστε εμείς οι Θεσσαλονικείς… Πριν αρχίσουμε να φαντασιωνόμαστε παγκόσμιες πρωτιές ή ηγετικές θέσεις στην Ευρώπη, θα πρέπει να σηκώσουμε τα μανίκια και να ξεκινήσουμε τη σκληρή δουλειά! Θα πρέπει με ρεαλισμό και ταπεινοφροσύνη να ζυγίσουμε τα δυνατά και αδύνατα σημεία μας, να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να αντιληφθούμε τη θέση μας στη Βαλκανική, στην Ανατολική Μεσόγειο και στον ευρωπαϊκό νότο. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να βγει από το καβούκι της, να γίνει εξωστρεφής και να αποτελέσει μέρος διεθνών δικτύων καινοτομίας, αρχικά στην ευρύτερη περιοχή μας. Θα πρέπει πρώτα να στήσει γέφυρες συνεργασίας και να εξάγει -μαζικά και συστηματικά- ιδέες, διαδικασίες και νέες τεχνολογίες σε χώρες αντίστοιχου αναστήματος. Μόνο έτσι θα μπορέσει να κοιτάξει στα μάτια τους πρωτοπόρους της Βόρειας Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας και να ελπίσει πως μπορεί να γίνει ισάξιος συνομιλητής τους.

   Κλείνοντας, πρέπει να παραδεχτούμε πως η Θεσσαλονίκη μας απέχει αρκετά από το να γίνει παγκόσμια περιοχή καινοτομίας. Αν όμως σταματήσουμε επιτέλους τα μεγάλα λόγια και ξεκινήσουμε συγκεκριμένους και συντονισμένους χειρισμούς, θα έχουμε κάνει το σημαντικότερο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Όραμα υπάρχει. Πολιτική βούληση, ακαδημαϊκή αριστεία και επιχειρηματική ικανότητα, επίσης υπάρχουν. Χρειάζεται σκληρή δουλειά και χρόνος. Όμως, ούτε η Ρώμη χτίστηκε σε μία μέρα…

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ