Σύμη: H Ιερά μονή Πανορμίτη και η θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχη

Χιλιάδες προσκυνητές από κάθε γωνιά της Δωδεκανήσου, αλλά και από περιοχές όλης της Ελλάδας αναμένεται να παραστούν, όπως κάθε χρόνο στον εορτασμό της Μονής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (Πανορμίτη) στο νησί της Σύμης.

Χιλιάδες άλλωστε είναι οι επισκέπτες σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, αλλά την ημέρα της γιορτής (8 Νοεμβρίου) υπάρχει κοσμοσυρροή προσκυνητών από όλα τα νησιά .

Ήδη στο νησί της Σύμης έχει μεταβεί αρκετός κόσμος, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Σύμης Ελευθέριος Παπακαλοδούκας, ο οποίος υπολογίζει ότι φέτος οι προσκυνητές, αυτών των ημερών, θα ξεπεράσουν τους 20.000, περισσότεροι από κάθε άλλη χρονιά.

«Το έχει ανάγκη αυτό το προσκύνημα ο κόσμος» τονίζει ο δήμαρχος Σύμης επισημαίνοντας ότι και φέτος, όπως κάθε χρόνο χιλιάδες είναι τα τάματα στη Μονή από όλο τον κόσμο.

Γραπτή αναφορά για την ύπαρξη του μοναστηριού υπάρχει από τον 15ο αιώνα, ενώ μαζί με την Πάτμο, θεωρούνται τα δύο μεγαλύτερα προσκυνήματα της Δωδεκανήσου. Το μοναστήρι διαθέτει ξενώνες, όπου μπορούν να φιλοξενηθούν έως και 500 άτομα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η βοτσαλωτή αυλή με ωραία γεωμετρικά σχέδια. Το καμπαναριό της είναι παρόμοιο με αυτό της μονής Ζαγκόρσκ, κοντά στη Μόσχα.

Αξίζει επίσης να επισκεφθείτε κανείς το λαογραφικό και εκκλησιαστικό μουσείο. Στο σκευοφυλάκιο του μοναστηριού φυλάγονται τάματα– που βάζουν σε μπουκάλια οι πιστοί από κάθε γωνιά της Γης- και λέγεται ότι τα «ξεβράζει» η θάλασσα. Σύμφωνα με τους ντόπιους, αν κάποιο τάμα δεν εκπληρωθεί, ο Άγιος πηγαίνει και το παίρνει μόνος του και για το λόγο αυτό τον αποκαλούν καλοπροαίρετα «Κλέφτη»

Το Μουσείο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον χώρο του παλαιού Κελαριού, το οποίο οι πρώτοι μοναχοί αξιοποίησαν για τη συντήρηση των τροφίμων σε μεγάλα πιθάρια, όπου η θερμοκρασία είναι σταθερή όλο το χρόνο. Επίσης εκτίθενται αμφορείς, πήλινα σκεύη και άλλα αντικείμενα. Εκεί σώζεται το πρώτο Μαγειρείο με τη χαρακτηριστική «τσιμιά», δηλαδή το χώρο της εστίας που έκαιγε ξύλα. Ακόμα εκεί φυλάσσονται δεκάδες αγροτικά, ξυλουργικά και άλλα εργαλεία, χειροποίητος αργαλειός και παραδοσιακές ενδυμασίες του νησιού.

Η Ιερά Μονή του Πανορμίτη

Ο χώρος της Μονής του Πανορμίτη χαρακτηρίζεται από ανυπέρβλητο φυσικό κάλλος. Η Μονή βρίσκεται χτισμένη στο μυχό ενός όρμου, του Πανόρμου, από τον οποίο και πήρε την ονομασία της. Πίσω από τη Μονή υπάρχει πλαγιά κατάφυτη με χιλιάδες κωνοφόρα δέντρα, πεύκα και κυπαρίσσια, τα οποία χαμηλότερα διαδέχονται τα ελαιοπερίβολα της Μονής. Στο κέντρο του κτιριακού συγκροτήματος της Μονής δεσπόζει το μοναδικής τέχνης πανύψηλο Καμπαναριό.

Οι πολυάριθμοι επισκέπτες της Μονής βιώνουν μοναδικά συναισθήματα αντικρίζοντας την κεντρική Πύλη του Μοναστηριού και το Καθολικό του Ταξιάρχου, ενώ εισερχόμενοι στο Ναό συγκινούνται από τις παλιές τοιχογραφίες με τα ασκητικά πρόσωπα και το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Όμως όταν βρίσκονται ενώπιον της μεγαλειώδους θαυματουργής Εικόνας του Αρχαγγέλου το δέος και η κατάνυξη είναι έκδηλα από όλους.

Ο ακριβής χρόνος ιδρύσεως της Μονής του Πανόρμου δεν έχει προσδιοριστεί. Ωστόσο η παράδοση και η ευσέβεια του κόσμου αποδίδουν τη μεταφορά των κιόνων σε θαυματουργική ενέργεια του ιδίου του Αρχαγγέλου. Μάλιστα μια από τις τοιχογραφίες του Ναού εικονίζει τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να μεταφέρει κίονες στον Πάνορμο, παραδίδοντας αυτούς στον Ηγούμενο της Μονής. Η επιγραφή της παραστάσεως είναι σαφέστατη: «Ο ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΟΤΑΝ ΕΦΕΡΕ ΤΑ ΚΙΟΝΙΑ ΕΝΘΑΔΕ».

Ο χρόνος ανεγέρσεως του αρχικού Ναού του Ταξιάρχου ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, κατά τους οποίους πιστεύεται ότι ανεγέρθησαν οι υπόλοιπες οκτώ Αγγελικές Μονές του νησιού, ο οποίος όμως καταστράφηκε από τις συχνές επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών, που μάστιζαν τότε ολόκληρο το Αιγαίο. Η μετέπειτα ανασύσταση της Μονής ανάγεται, σύμφωνα με μαρτυρίες, ανάγεται πριν τον 15ο αιώνα.

Αδιάψευστο στοιχείο για την ύπαρξη παλαιότερης της σημερινής φάσεως της Μονής αποτελεί η επιγραφή του ξίφους της εφέστιας ιερής Εικόνας του Ταξιάρχου Μιχαήλ, η οποία αναφέρει ότι η επαργύρωσή της έγινε το 1724. Την εποχή όμως αυτή το Μοναστήρι δεν είχε ανακαινισθεί ακόμα και δεν είχε λάβει τη σημερινή του μορφή, κάτι που πραγματοποιήθηκε το 1783. Επομένως εικάζεται ότι η θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχου βρισκόταν εντός άλλου παλαιότερου Ναού, που θα υπήρχε στη θέση του σημερινού.

Η ανοικοδόμηση της ονομαστής Μονής του Ταξιάρχου ξεκίνησε, όταν με απόφαση της Κοινότητας της Σύμης την 22α Οκτωβρίου1775, εξελέγη και διορίστηκε Ηγούμενος ο Συμαίος Ιερομόναχος Νεόφυτος Κακκακιός, ο οποίος, όταν επισκέφθηκε την περιοχή του Πάνορμου, αντίκρισε ερείπια και ανέλαβε το δύσκολο έργο της ανασυγκροτήσεως της Μονής του Πανορμίτη.

Το Καθολικό της Ιεράς Μονής

Το Καθολικό της Μονής, ο κεντρικός δηλαδή Ναός, είναι κτισμένος στο κέντρο του περιβόλου του μοναστηριακού συγκροτήματος, ενώ γύρω σε τετράγωνο, ορθογώνιο ή τραπεζοειδές σχήμα είναι τα Κελιά, η Τράπεζα, τα εργαστήρια και όλοι οι βοηθητικοί χώροι.

Ο Ρόδιος αρχιτέκτονας «Μαστρ’ Αναστάσης Καρναβάς» ανέλαβε τη μελέτη και την επίβλεψη των εργασιών κατασκευής του νέου Καθολικού. Στην ίδια θέση του παλαιού θεμελιώθηκε ο νέος Ναός, η αρχιτεκτονική του οποίου εμφανίζει δυτικές επιρροές, σύνηθες φαινόμενο στα Δωδεκάνησα εκείνης της εποχής, κατάλοιπο από το πέρασμα των Σταυροφόρων.

Το Καθολικό ανήκει στον τύπο της Σταυροφορικής Βασιλικής. Στο εσωτερικό αξιοσημείωτη είναι η παρουσία έξι παλαιοχριστιανικών μονόλιθων κιόνων, οι οποίοι είναι εντοιχισμένοι κατά το ήμισυ ανά τρεις σε κάθε μακρά πλευρά του Καθολικού, δύο εκ των οποίων φέρουν επιγραφές. Τα παράθυρα του Ναού πλαισιώνονται από λευκά μάρμαρα με αέτωμα. Το άνοιγμα των παραθύρων επιτρέπει την διείσδυση του φυσικού φωτός στο εσωτερικό του Καθολικού, αναδεικνύοντας το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο και τον λοιπό εσωτερικό διάκοσμο.

Η θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχου

Σήμερα κάθε ευσεβής Χριστιανός, που επισκέπτεται την Ιερά Μονή του Πανορμίτη, δύναται να θαυμάσει τις περίτεχνες τοιχογραφίες, αλλά και να νιώσει δέος και συγκίνηση μπροστά στην εφέστια θαυματουργή υπερμεγέθης Εικόνα του Ταξιάρχου Μιχαήλ του Πανορμίτη, η οποία επισκοπεί και λαμπρύνει το χώρο του Καθολικού. Εντός του κατανυκτικού χώρου του Καθολικού η ζωντανή παρουσία του Αρχαγγέλου συμβάλλει στην αναγωγή του προσκυνητή σε μια διαφορετική πραγματικότητα, στην πορεία του προς την ουράνια Βασιλεία του Θεού.

Η Εικόνα χρονολογείται στο α’ μισό του 18ου αιώνος. Η αρχική μορφή, από άγνωστη αιτία, υπέστη καταστρεπτική και ανεπανόρθωτη φθορά, η οποία υφίσταται σε τμήμα του ακάλυπτου λαιμού του Ταξιάρχου. Η γενεσιουργός αιτία αυτής της φθοράς είναι πιθανόν η επικόλληση εκ μέρους των προσκυνητών αργυρών και χρυσών νομισμάτων στο πρόσωπο του Αρχαγγέλου. Η καταστροφή αυτή επέβαλλε την αντικατάσταση της Εικόνας, με την επιζωγράφιση, πρακτική αρκετά διαδεδομένη εκείνη την εποχή. Η τεχνοτροπία ακολούθησε τα δυτικά πρότυπα και φιλοτεχνήθηκε με λάδι σε μουσαμά, ενώ η τοποθέτησή της έγινε μετά την επαργύρωση του φωτοστέφανου της Εικόνας από τον Ιωάννη Πελοποννήσιο.

Στο Καθολικό της Μονής του Πανορμίτη ο προσκυνητής δύναται να θαυμάσει εκτός της Εικόνας του Αρχαγγέλου το εκπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του, το οποίο χρονολογείται από το 1788. Το τέμπλο είναι επηρεασμένο από το ύφος του μπαρόκ και φέρει βαθύ σκάλισμα των διακοσμητικών του. Είναι τριμερές και έχει τρεις θύρες: της Ωραίας Πύλης, της Προθέσεως και του Διακονικού. Το άνω τμήμα του κοσμείται με Εικόνες του Δωδεκαόρτου και με την επίστεψη των «λυπηρών». Ο συνολικός διάκοσμος του έργου περιλαμβάνει θέματα που προέρχονται από το φυτικό και ζωικό βασίλειο, με πλούσιο συμβολικό – θεολογικό περιεχόμενο.

*Πηγή υλικού: Γεωργίου Πετρόπουλου, Θεολόγου «Ιστορικό και θαύματα του Πανορμίτη», Έκδοσις Ιεράς Μονής Πανορμίτου Σύμης, Σύμη 2009

πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ