Τα μαθηματικά πίσω από τα κουνούπια: Σύστημα προβλέπει την εκδήλωση του ιού του Δυτικού Νείλου
Date:
Ένα πρωτοποριακό σύστημα, που βασίζεται σε μαθηματικά μοντέλα και διαφορικές εξισώσεις, αναπτύσσουν φορείς από την Ελλάδα προκειμένου να μπορούν να προβλέψουν μήνες νωρίτερα αν θα εκδηλωθεί ο ιός του Δυτικού Νείλου σε μια περιοχή, με βάση στοιχεία όπως η θερμοκρασία, η υγρασία του εδάφους, η βροχόπτωση, ο άνεμος και η ενδημικότητα του ιού τις προηγούμενες χρονιές.
Η σημασία της πρόβλεψης του συστήματος αυτού, που δοκιμάστηκε ήδη την περασμένη χρονιά και έχει κάνει τις πρώτες προβλέψεις για φέτος, έγκειται στη δυνατότητα έγκαιρης παρέμβασης με ψεκασμούς και προληπτικά μέτρα στις περιοχές, όπου προβλέπεται να εκδηλωθούν κρούσματα του ιού σε ανθρώπους.
Ο αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, Ιωάννης Κιουτσιούκης επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι σε συνεργασία με το Αστεροσκοπείο Αθηνών και την εταιρεία «Οικοανάπτυξη», που δραστηριοποιείται στον χώρο της καταπολέμησης των κουνουπιών, γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα προγνωστικό εργαλείο, ώστε να υπάρχει «μια αξιόπιστη πρόγνωση για το αν θα εμφανιστεί ιός του Δυτικού Νείλου, πού και πότε και να γίνουν στοχευμένα ψεκασμοί».
Ο ίδιος διευκρινίζει ότι, σύμφωνα με όσα γνωρίζει, δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στο εξωτερικό που να βρίσκεται σε επιχειρησιακή λειτουργία, ενώ τονίζει ότι η ακρίβεια της πρόβλεψης κυμαίνεται μεταξύ 67 και 70%. «Αυτό σημαίνει ότι στις τρεις περιπτώσεις που θα εμφανιστούν κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου στον άνθρωπο, το μοντέλο θα προβλέψει σωστά τις δύο, αρκετούς μήνες νωρίτερα», προσθέτει χαρακτηριστικά.
Τα μαθηματικά πίσω από τα κουνούπια
Σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία που αναπτύσσεται, υπογραμμίζει ότι «ποσοτική πρόγνωση χωρίς μαθηματικά δεν γίνεται». Διαφοροποιεί παράλληλα την ποιοτική σύνδεση της εκδήλωσης βροχοπτώσεων την άνοιξη με την εμφάνιση μεγάλων πληθυσμών κουνουπιών από τον ποσοτικό προσδιορισμό της εμφάνισης του ιού, σε μια συγκεκριμένη στιγμή, σε μια συγκεκριμένη περιοχή και σε συγκεκριμένο αριθμό κρουσμάτων. «Επιστήμη σημαίνει ότι έχω κατανοήσει έναν μηχανισμό. Αν έχω κατανοήσει ένα μηχανισμό, μπορώ να βάλω κάτω τις εξισώσεις και να κάνω προγνώσεις», σχολιάζει. Αναφέρει ακόμη ότι πίσω από αυτή τη διαδικασία υπάρχει ένας ολόκληρος αιτιοκρατικός μηχανισμός που βασίζεται στα δεδομένα της βιολογίας και των μαθηματικών και αφορά το πώς κυκλοφορεί και μεταδίδεται ο ιός σε κουνούπια, πουλιά και ανθρώπους.
Μαθηματικά μοντέλα και στις προβλέψεις για τον κορονοϊό
Σε μαθηματικά μοντέλα βασίζονται, άλλωστε, και οι προβλέψεις που γίνονται από τους ειδικούς για την εξέλιξη της πορείας του κορονοϊού και τον αριθμό των κρουσμάτων το επόμενο χρονικό διάστημα. «Στο πλαίσιο αυτό βαθμονομήσαμε ένα μοντέλο που εξακριβώνει την κατάσταση που είχαμε σχετικά με τον κορονοϊό στην Ελλάδα το 2020. Έτσι φάνηκε, για παράδειγμα, ότι ενώ αρχικά υπήρχε η αντίληψη ότι το καλοκαίρι θα εξαφανιστεί ο ιός, τελικά αποδείχτηκε ότι ο ρόλος των κλιματικών δεδομένων, ειδικά στον κορονοϊό δεν ήταν τόσο σημαντικός και λίγο έλειψε να έχουμε κύμα μέσα στο καλοκαίρι. Δείξαμε, επίσης, πόση είναι η περίοδος ασφαλούς πρόγνωσης, η οποία δεν είναι σταθερή, αλλά αλλάζει ανάλογα με την τρέχουσα επιδημιολογική κατάσταση», σχολιάζει ο κ. Κιουτσιούκης.
Απαραίτητα και φέτος τα προληπτικά μέτρα για τα κουνούπια
Σε κάθε περίπτωση, συνιστά τη λήψη των γνωστών προληπτικών μέτρων για την προστασία από τα κουνούπια (αποφυγή συγκέντρωσης στάσιμων υδάτων, σίτες στα παράθυρα και τις πόρτες, σίτες σε εξαερισμούς βόθρων κ.ά.), ενώ επισημαίνει ότι οι επιστήμονες συνεχίζουν να διερευνούν όλα τα δεδομένα που σχετίζονται με την εκδήλωση του ιού του Δυτικού Νείλου ώστε η ακρίβεια των προβλέψεων να βελτιώνεται συνεχώς και τα προγράμματα καταπολέμησης να έχουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας.
Την ίδια στιγμή τίθεται το Σάββατο σε λειτουργία, για τη φετινή σεζόν, η εφαρμογή Mosquito Vision για κινητά τηλέφωνα, μέσω της οποίας οι πολίτες της Κεντρικής Μακεδονίας μπορούν να ενημερώνονται για την πρόγνωση της όχλησης κουνουπιών σε συγκεκριμένες περιοχές. Η εφαρμογή που είναι διαθέσιμη δωρεάν, αναπτύχθηκε στο πλαίσιο διακρατικού ερευνητικού έργου Ελλάδας – Γερμανίας, σε συνεργασία της εταιρείας «Οικοανάπτυξη» με τον Τομέα Μετεωρολογίας – Κλιματολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της «Οικοανάπτυξης» Σπύρος Μουρελάτος, η εφαρμογή βασίζεται σε εντομολογικά δεδομένα δεκαετίας της «Οικοανάπτυξης» και στο σύνολο των παρατηρήσεων γης.
