Τελευταίο αντίο στη Μυρσίνη Ζορμπά

Με τη φωνή της Μυρσίνης Ζορμπά στο μεγάφωνο να λέει μαγνητοφωνημένα λόγια ιδιαίτερης έντασης, λόγια που αποτύπωσε στο τελευταίο της κείμενο που κατέκλυσε το διαδίκτυο, γεμάτα συγκροτημένες ιδέες και συναίσθημα, μαθητεία για τον θάνατο και την «ανυπαρξία ως έναν ου τόπο ου χρόνο», πλήθος κόσμου αποχαιρέτησε με σιωπηλή οδύνη και γνήσιο σεβασμό την πρώην, ανάμεσα στο πλούσιο βιογραφικό της, υπουργό Πολιτισμού στην πολιτική της κηδεία, που οργανώθηκε έξω από το κτίριο του Μουσείου Αντιδικτατορικής Αντίστασης, ΣΦΕΑ, στο πάρκο Ελευθερίας.

Την εκφώνηση των επικηδείων και το τελευταίο αντίο του κόσμου συνόδευαν ενδιάμεσα μελωδίες και τραγούδια που η ίδια είχε επιλέξει και τα οποία ερμήνευαν ζωντανά φίλοι της μουσικοί. Μετά το «βαλς των χαμένων ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι, ο σύντροφος της Αντώνης Λιάκος εκφώνησε, όπως η ίδια του είχε ζητήσει, επικήδειο στον δημόσιο αποχαιρετισμό τους.

«Θα ήθελα να πω στη Μυρσίνη μου, στη Μυρσίνη μας, για το κύμα αγάπης που ξεσηκώθηκε μόλις μαθεύτηκε ο θάνατος της, για όσους και όσες ήρθαν να την αποχαιρετήσουν εδώ αλλά και τους εκατοντάδες ανθρώπους που έγραψαν θερμά λόγια αγάπης, ουσιαστικά, πρωτότυπα και ωραία» είπε συγκλονισμένος ο γνωστός ιστορικός, που τη συντρόφευσε έως και τον τελευταίο «μαραθώνιο της ζωής της». «Δεν μπορώ παρά να μιλήσω με τα λόγια της γιατί τα δικά μου δεν μπορούν να συγκριθούν μπροστά στα δικά της» είπε και συνέχισε διαβάζοντας ένα από τα τελευταία κείμενα που έγραψε η Μυρσίνη Ζορμπά, κοινωνώντας, όπως του είχε πει, τις ιδέες της για τον θάνατο ως συναισθηματική αγωγή, απ’ όπου πηγάζει η αλληλεγγύη και το συναίσθημα ως βάση της αντίληψης που είχε για τον Πολιτισμό: «Ο θάνατος είναι μαθητεία» γράφει η Μυρσίνη Ζορμπά. «Ο θάνατος έχει πολιτική και πολιτισμική διάσταση. Δεν είναι πέρασμα είναι μαθητεία. Δεν είναι ατύχημα, συγκινησιακή απώθηση ή συντριβή. Είναι συναισθηματική αγωγή. Είναι η πιο απαιτητική κοινωνική αλληλεγγύη, είναι μια χρήσιμη εναλλακτική γραμματική τής ζωής που μπορεί να μας μαθαίνει ποιοι ζουν δίπλα μας και πώς να τους αγαπάμε εγκαίρως. Μια πολιτική οικονομία ανθρώπινης συμβίωσης που αντιστέκεται στο ναρκισσισμό, τη μοναξιά, τον φόβο, τον πανικό και κατοικεί την κουλτούρα της καθημερινής ζωής».

Ο Αντώνης Λιάκος αναφέρθηκε στους σημαντικούς σταθμούς τής πλούσιας δράσης και σκέψης της Μυρσίνης Ζορμπά , λέγοντας εν κατακλείδι: «Ήταν μια διανοούμενη διαμετρήματος, με έρευνες στις πιο προωθημένες συζητήσεις στις έννοιες του Πολιτισμού και της πολιτισμικής πολιτικής, αλλά ταυτόχρονα ήταν άνθρωπος της δράσης, της παρέμβασης, του προγραμματισμού, της θεσμικής πορείας, της αποτελεσματικότητας και του αυστηρού ελέγχου. Αυτός ο συνδυασμός του στοχαστικού βίου και της ζωής που επιδιώκει πολιτιστικούς στόχους συγκροτούσαν μια μοναδική προσωπικότητα. Η Μυρσίνη Ζορμπά μας αφήνει πολλές παρακαταθήκες».

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης Τσίπρας αποχαιρέτησε στον επικήδειο που εκφώνησε «μία ξεχωριστή γυναίκα, μία σεμνή αγωνίστρια, μία φωτεινή, πολύπλευρη προσωπικότητα, που σε κέρδιζε από την πρώτη στιγμή με το ευγενικό της χαμόγελο και το διεισδυτικό της βλέμμα. Με τη μοναδική της ευαισθησία και την σπάνια της εργατικότητα […] Απέναντι στην κυρίαρχη αντίληψη, που για δεκαετίες θεωρούσε τον πολιτισμό μια πολυτέλεια για τις ελίτ, η Μυρσίνη έδωσε τη μεγάλη μάχη για ένα νέο υπόδειγμα: έναν πολιτισμό ανοιχτό και δυναμικό, έναν πολιτισμό που θα διαπερνά τη συλλογική μας καθημερινότητα, ένα πολιτισμό που θα αντιμετωπίζει τους ανθρώπους του, με όρους αξιοπρέπειας και εμπιστοσύνης» τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. «Αυτός ο πλούτος της ύπαρξής της. Αυτή η δύναμη των ιδεών -που όπως έγραψε και η ίδια “δεν σταματάει να υπάρχει”- θα είναι ο μεγάλος μας σύμμαχος στις μεγάλες και στις μικρές μάχες που έχουμε μπροστά μας. Και γι’ αυτό της οφείλουμε αποχαιρετώντας τη, ένα μεγάλο ευχαριστώ» κατέληξε ο Αλέξης Τσίπρας.

Γεμάτη συγκίνηση η δικηγόρος Έφη Μουγκαράκη, την αποχαιρέτησε εκ μέρους και άλλων στενών συνεργάτιδων από το γραφείο της τέως υπουργού Πολιτισμού, ανακαλώντας, μεταξύ άλλων, την ομιλία της Μυρσίνης Ζορμπά στην τελετή παράδοσης του υπουργείου Πολιτισμού το 2019. «ελεύθερο βαρών και υποθηκών, πάντοτε από την οπτική του δημοσίου συμφέροντος, της χρηστής διαχείρισης και της αριστερής πολιτισμικής πολιτικής, της κοινωνικής λογοδοσίας», αλλά και στις παρακαταθήκες που άφησε, ανάμεσα τους και «τη δέσμη νομοθετικού έργου που αφορούσε στην περιφερειακή πολιτική του σύγχρονου πολιτισμού, τον οργανισμό του βιβλίου και το Ακροπόλ ως κόμβο νεανικής δημιουργικότητας και καλλιτεχνικής έκφρασης».

Από την Εταιρεία Συγγραφέων, η αντιπρόεδρος Έλενα Χουζούρη αισθάνθηκε «την ανάγκη να μεταφέρει το μεγάλο ευχαριστώ των Ελλήνων και Ελληνίδων συγγραφέων» στη Μυρσίνη Ζορμπά. Αναβάθμισε, όπως είπε, τον ρόλο των συγγραφέων, αναβάθμισε στο ΕΚΕΒΙ τον ρόλο των εκδοτών, «μας έκανε να νιώσουμε σίγουροι για τον εαυτό μας, δημιούργησε τις βάσεις φιλαναγνωσίας. Η Μυρσίνη άλλαξε το τοπίο του ελληνικού βιβλιοχώρου και των Ελλήνων συγγραφέων τα οποία ζούμε έστω κι έτσι όπως έγιναν μετά την βίαιη διάλυση του ΕΚΕΒΙ».

Για τον Γιώργο Δόνο, που διετέλεσε διευθυντής του γραφείου της Μυρσίνης Ζορμπά στο ΥΠΠΟΑ, «η Μυρσίνη ήταν ηγέτης και μέντορας, είχε όραμα ακολουθούμενο από προσεκτικό συλλογικό σχεδιασμό». «Έθετε ορόσημα ελέγχου και υλοποιήσεις. Ανοιχτή στον τεκμηριωμένο διάλογο, βαθιά δημοκρατική, καλαίσθητη και γενναιόδωρη στην ψυχή και τις πράξεις, ενέπνεε όχι μόνο τους άμεσους συνεργάτες της αλλά και τους κρατικούς λειτουργούς που συνεργαζόταν. Για πολλούς ήταν η Μυρσίνη της καρδιάς μας, για λίγους η υπουργός της καρδιάς μας. Γνώστης τους πολιτικού χρόνου και των προβλημάτων που ανακύπτουν διαχειρίστηκε και επίλυσε την διαφάνεια, την αξιοκρατία, τον νόμιμο προληπτικό έλεγχο. Για εμάς, που η στάση ζωή της ήταν έμπνευση, η Μυρσίνη θα ζει γιατί ήταν και θα είναι σημείο αναφοράς» αποχαιρέτησε ο Γ. Δόνος στον επικήδειο.

Στο πλήθος συνεργατών, πολιτικών, εκπροσώπων φορέων, που συγκεντρώθηκαν να αποχαιρετήσουν τη Μυρσίνη Ζορμπά βρέθηκαν οι Αριστείδης Μπαλτάς, Σία Αναγνωστόπουλου, Όλγα Γεροβασίλη, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, Κώστας Λαλιώτης, Νίκος Σηφουνάκης, Νίκος Χριστοδουλάκης, Μαρία Βλαζάκη, Κώστας Στρατής, Δέσποινα Κουτσούμπα, Χάγκεν Φλάισερ, Πολυμέρης Βόγλης, Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Γεράσιμος Μοσχονάς, Χάρης Παπαδόπουλος, Σπύρος Μπιμπίλας κ.ά.

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ