Tο έθιμο του “Ζαμαντα” στην Πεντάπολη Σερρών

Αναβίωσε και φέτος, ανήμερα της εορτής της Ζωοδόχου πηγής, το έθιμο του Ζάμαντα, στην δημοτική κοινότητα της Πεντάπολης, στο δήμο Εμμανουήλ Παπά. Το έθιμο αναβιώνει εδώ και αρκετά χρόνια από τον πολιτιστικό σύλλογο της περιοχής, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Το έθιμο έχει τις ρίζες της στην περίοδο παρακμής του Βυζαντίου και της κυριαρχίας των Οθωμανών.

Όταν οι κάτοικοι του χωριού γιόρταζαν μετά την Ανάσταση τον ερχομό της άνοιξης, οι αλλόθρησκοι κατακτητές με διάφορα προσχήματα προκαλούσαν τους χριστιανούς δημιουργώντας πολλές φορές σοβαρά επεισόδια. Κατά τη διάρκεια λοιπόν ενός τέτοιου μεγάλου πανηγυριού όλος ο κόσμος ήταν πιασμένος στο χορό σε τρεις ομόκεντρες κυκλικές σειρές με την ελπίδα πως αυτή τη φορά το πανηγύρι τους θα ολοκληρωνόταν έτσι όπως το ήθελαν. Ξαφνικά όμως αντιλαμβάνονται να ανηφορίζει και να πλησιάζει το βάρβαρο μπουλούκι των άπιστων Οθωμανών. Εξαγριωμένοι αυτοί, χτυπώντας και βρίζοντας τους κατοίκους, ήθελαν και πάλι να τους «χαλάσουν» τη γιορτή. Τότε ένας λεβέντης δεν ανέχτηκε τις αφόρητες προκλήσεις και τους τραμπουκισμούς των απίστων και ξεπετάχτηκε μέσα από το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο. Ήταν γιος μιας χήρας μάνας και προτάχθηκε για να αναμετρηθεί στην προκλητική πρόσκληση του Οθωμανού αρχινταή που δρούσε στην περιοχή. Αυτός ο βάρβαρος Οθωμανός ήταν γνωστός ή τον αποκαλούσαν με το όνομα «Ζάμαντα». Ο Ζάμαντας και το παλικάρι άρχισαν να μονομαχούν κάτω από τα τρομαγμένα και ανήσυχα βλέμματα όλων και τις σπαρακτικές παρακλήσεις της μάνας.

Ο αγώνας όμως ήταν άνισος για το νέο, γιατί με δόλιο τρόπο κατάφερε να τον χτυπήσει θανάσιμα. Το τι επακολούθησε τότε μπορούμε να το φανταστούμε. Στην αρχή πανικός και ξεφωνητά του πλήθους, καθώς έβλεπαν το παλικάρι που ξεψυχούσε πλημμυρισμένο στα αίματα στη σπαρακτική αγκαλιά της μάνας του. Οι βάρβαροι αναστατωμένοι από την ανέλπιστη αυτή τη φορά εξέλιξη της επιδρομής τους αποχωρούσαν βιαστικά φοβούμενοι κάποιο επεισόδιο αντεκδίκησης. 

Το σοβαρότατο και δυσάρεστο αυτό γεγονός μαθεύτηκε σε όλη την περιφέρεια και πιθανόν να αποτέλεσε αιτία για εντονότατες διαμαρτυρίες προς το Σουλτάνο της Υψηλής Πύλης. Για να αποφύγουν οι κατακτητές αντιδράσεις και επεισόδια παραχώρησαν προς τους κατοίκους ιδιαίτερα προνόμια ελευθερίας, ιδιοκτησιών, φόρων κ.λπ. Από τότε αρχίζει για τον τόπο μια καλύτερη ζωή. Σε ανάμνηση της θυσίας του νέου και ως ελάχιστο φόρο τιμής οι άνθρωποι του χωριού μετέβαλαν τα συναισθήματά τους σε τραγούδι, κίνηση και μελωδία, προϊόντα της λαϊκής δημιουργίας.

Και φέτος, πλήθος κόσμου παρακολούθησε το συγκεκριμένο έθιμο και τόνισε στην τηλεόραση του ΕΠΙΛΟΓΕΣ την σημαντικότητα της συνέχισης της παράδοσης.