Το φημισμένο ελληνικό λευκό μάρμαρο -Πώς γινόταν η εξόρυξη, πώς το σμίλευαν οι αρχαίοι
Date:
Το μάρμαρο, λιτό, απέριττο, καθαρό, ολόλευκο, ήταν στενά συνδεδεμένο με τις κοινωνικές, θρησκευτικές και οικονομικές εκδηλώσεις της ζωής των Ελλήνων από την προϊστορική περίοδο.
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν πολύ καλά τα φυσικά και τεχνικά χαρακτηριστικά του. Έτσι μπορούσαν να εκφράσουν την αρμονία και τις αναλογίες στην αρχιτεκτονική και στη γλυπτική.
Απαιτούσε όμως υψηλή τεχνική, και οι Έλληνες γλύπτες, όπως ο Φειδίας, ο Ικτίνος, ο Πραξιτέλης, ο Πολύκλειτος και ο Λύσιππος, έμειναν στην ιστορία, γιατί συνδέθηκαν με τα σημαντικότερα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που διαμόρφωσαν τον Δυτικό πολιτισμό.
Μία διαδικτυακή διαδρομή στο μάρμαρο και την ιστορία του
Ο αναπληρωτής καθηγητής γεωλογίας στο ΑΠΘ Βασίλη Μέλφος, ετοιμάζει για μας ένα μοναδικό ταξίδι με τη γνώση και την καθηλωτική του αφήγηση σε σημεία και τόπου όπου η γεωλογία συναντά την αρχαιολογία και την τέχνη. «Το φημισμένο και σμιλεμένο ελληνικό λευκό μάρμαρο» θα παρουσιαστεί την Πέμπτη 6 Μαΐου, στις 19:00, στην Πολιτιστική Διαδικτυακή Πλατφόρμα Rembrandt and the Cat
Περιηγούμαστε στους τόπους των αιώνιων μαρμάρων και ανακαλύπτουμε τη συμβολή τους στη διαμόρφωση και την εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού σε μια μοναδική βραδιά με ελεύθερη συμμετοχή.
Το μάρμαρο, τα συστατικά και ιδιαιτερότητές του
Το μάρμαρο είναι πέτρωμα αποτελούμενο από ασβεστίτη (CaCO3) ή και από το συνδυασμό των ορυκτών ασβεστίτη (CaCO3) και δολομίτη ((Ca,Mg) (CO3)2) και έχει δημιουργηθεί από την μεταμόρφωση ασβεστόλιθων, δηλαδή ιζηματογενών ανθρακικών πετρωμάτων. Η λέξη ετυμολογείται από την αρχαιοελληνική μάρμαρος, δηλαδή «λαμπερός λίθος». Κατά την ομηρική εποχή την έννοια μεγάλου ογκόλιθου, ανεξαρτήτως σύστασης του πετρώματος, ενώ αργότερα με την εξέλιξη της πετρογραφικής και γεωλογικής έννοιας, χρησιμοποιούνταν για να καλύψει τις κατηγορίες εκείνες των πετρωμάτων που προέρχονται από τη μεταμόρφωση ασβεστολίθων ή δολομιτών.
Οι φιλολογικές μαρτυρίες για τους τρόπους εξόρυξης των μαρμάρων είναι λιγοστές έως ανύπαρκτες. Τα διάφορα ευρήματα ή οι όποιες διαπιστώσεις μας προκύπτουν από έρευνες στα αρχαία λατομεία και από πειραματικές εφαρμογές μεθόδων που διατηρούνταν ως πρόσφατα –στις αρχές του περασμένου αιώνα- για την εξόρυξη του μαρμάρου.
Εν γένει τα αρχαία λατομεία διακρίνονταν σε επιφανειακά ή υπόγεια, σε συγκυριακά ή μόνιμα. Τα συγκυριακά εξυπηρετούσαν μάλλον τις ανάγκες ενός συγκεκριμένου έργου, ενώ στα μόνιμα οργανωμένα λατομεία εξορυσσόταν ορυκτό για διάφορα έργα που μεταφερόταν ενίοτε σε μεγάλες αποστάσεις. Στα υπαίθρια λατομεία η θραύση και αποκοπή του υλικού γινόταν με κατακόρυφες και οριζόντιες αυλακιές με πριόνι και άμμο. Στη συνέχεια άνοιγαν σε αυτά υποδοχές για μεταλλικές ή ξύλινες σφήνες, προκειμένου να αποσπάσουν τον όγκο από το μητρικό πέτρωμα.
Πώς έπαιρναν το μάρμαρο στην αρχαιότητα
Σύμφωνα με τον Τόνι Κόζελιτς, της γαλλικής αρχαιολογικής σχολής, οι αρχαίοι λατόμοι χρησιμοποιούσαν μεταλλικές σφήνες, 25-27 εκ., στα λατομεία μαρμάρου. Με την εξόρυξη του όγκου ακολουθούσε η πρώτη λάξευση ή «πελέκησις». Με αυτόν τον τρόπο έφευγε το περιττό βάρος και γινόταν ευκολότερη η μεταφορά. Τα κιονόκρανα, οι στήλες και διάφορα μισοτελειωμένα αγάλματα που βρέθηκαν σε αρχαία λατομεία μαρμάρου, ενισχύουν αυτή την πεποίθηση.
Η μεταφορά των ογκόλιθων από το λατομείο στο εργαστήριο ονομάζονταν από τους αρχαίους λιθαγωγία ή κομιδή και δεν ήταν πάντα εύκολη, γιατί πολύ συχνά η απόσταση ήταν μεγάλη και το έδαφος ορεινό και ανώμαλο, ενώ άλλες φορές μεσολαβούσε η θάλασσα. Συνήθως για μικρές και οριζόντιες αποστάσεις και για όγκους όχι μεγάλους χρησιμοποιούσαν φάλαγγες ή σκυτάλες, δηλαδή ξύλινους κυλίνδρους. Εν γένει φθηνότερη μεταφορά θεωρείτο θαλάσσια και γινόταν με «φορτηγίδες λιθαγωγούς» στις οποίες στοίβαζαν τους μικρότερους όγκους, ενώ τους μεγαλύτερους -για να είναι ελαφρύτεροι μέσω της άνωσης – τους κρεμούσαν στο νερό από ξύλινα δοκάρια, που στηριζονταν σε δυο αμφίπρυμνες φορτηγίδες.
Αυτά και άλλα πολλά ενδιαφέροντα για το μαρμαρο στην Πλατφόρμα zoom/ Ώρα: 19:00 / Συμμετοχή: ελεύθερη / Κρατήσεις: [email protected]
Η διαδικτυακή πλατφόρμα πολιτισμού Rembrandt and the Cat (διαδικτυακή μετεξέλιξη της πολιτιστικής εταιρείας Thessaloniki Walking Tours) ξεκίνησε τις δράσεις της την Άνοιξη του 2020. Στόχος της είναι η δημιουργία διαδικτυακών πολιτισμικών προϊόντων (σεμινάρια λογοτεχνίας, τέχνης και ιστορίας, δημόσιες συζητήσεις, εικονικές περιηγήσεις και ταξίδια, διαδικτυακές παραστάσεις και performances κ. α.)
Πηγή: iefimerida.gr
