Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε σε ελληνικό σπίτι – Η αντίδραση του Μακρυγιάννη όταν το είδε

Το στόλισμα του δέντρου ως χριστουγεννιάτικο έθιμο είχε έρθει στην Ελλάδα μετά την έλευση του Όθωνα και των Βαυαρών συμβούλων του και το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε στην Ελλάδα ήταν στα βασιλικά ανάκτορα του Ναυπλίου.

Το 1843 ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα ως Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας, και η Αθήνα γιόρταζε την αναγόρευσή της σε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, καθώς μέχρι τότε πρωτεύουσα ήταν το Ναύπλιο. Πολυταξιδεμένος όπως ήταν, ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος είχε συνηθίσει το ξενικό αυτό έθιμο και αποφάσισε να μεταφέρει και στην Αθήνα. Λέγεται πως επρόκειτο για έλατο 2 μέτρων το οποίο στόλισε με κεράκια και πολύχρωμα χριστουγεννιάτικα στολίδια τα οποία είχε φέρει από τη Ρωσία. Ο μεγαλοπρεπής στολισμός του αρχοντικού του Παπαρρηγόπουλου προκάλεσε ευχάριστη έκπληξη στους Βαυαρούς οι οποίοι χάρηκαν που είδαν ένα έθιμο που τηρούσαν χρόνια στην πατρίδα τους, αλλά για τους Έλληνες ήταν ασυνήθιστο και διαφορετικό.

Αυτό αποτυπώθηκε και στο κάλεσμα που είχε κάνει ο διπλωμάτης την παραμονή των Χριστουγέννων.

Αρκετοί Αθηναίοι που κατέφθασαν στο σπίτι του για να του ευχηθούν καλά Χριστούγεννα, κοιτούσαν έκπληκτοι και εντυπωσιασμένοι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο που είχε στηθεί στη μεγάλη σάλα του σπιτιού. Ένας από τους πολλούς καλεσμένους στο αρχοντόσπιτο του Παπαρρηγόπουλου ήταν και ο στρατηγός Ι. Μακρυγιάννης.

Όταν ο Μακρυγιάννης ανέβηκε τη σκάλα του σπιτιού, ο Παπαρρηγόπουλος τον οδήγησε στη μεγάλη αίθουσα, στο κέντρο της οποίας βρισκόταν το κατάφωτο και στολισμένο. Τότε, ο Μακρυγιάννης κούνησε το κεφάλι του και είπε “Ωραίο είναι κυρ-Γιάννη. Και του χρόνου να είμαστε καλά. Αλλά τα δέντρα μου εγώ δεν τ’ αφήνω να φυτρώσουν μέσα στην κάμαρα! Μόνο τ’ άρματά μου φυτρώνουν εκεί “. O Παπαρρηγόπουλος χαμογέλασε και τού εξήγησε ότι πρόκειται για διαδεδομένο έθιμο στην Ευρώπη.

Τα χρόνια που ακολούθησαν τα σπίτια που στόλιζαν χριστουγεννιάτικο δέντρο αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο, καθώς η αθηναϊκή κοινωνία προσπαθούσε με κάθε τρόπο να εξευρωπαϊστεί, αγνοώντας φυσικά το πανάρχαιο ελληνικό έθιμο τής ειρεσιώνης.

Ποιος ήταν ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος

Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος ήταν νομικός και γιατρός και χρημάτισε διπλωμάτης στη Ρωσία. Γεννήθηκε στη Νάξο το 1780, έκανε τις πρώτες του σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια σπούδασε Νομική στη Μόσχα και Ιατρική στη Ρώμη. Το 1814 πήγε στα Ιωάννινα για να πείσει στον Αλή Πασά ότι ο Τσάρος θα τον βοηθήσει αν βαδίσει εναντίον τού Σουλτάνου. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και οι πρόκριτοι τον έστειλαν στην Πελοπόννησο και τη Μόσχα για να εξασφαλίσουν την υποστήριξη τής Ορθόδοξης Ρωσίας στον αγώνα τους. Συμμετείχε ως αγωνιστής στη κατάληψη του κάστρου της Τενέδου ενώ την ίδια εποχή ο Παλαιών Πατρών Γερμανός που τον εκτιμούσε ιδιαίτερα τον χρησιμοποιούσε σε εμπιστευτικές, κρίσιμες αποστολές. Στο πλαίσιο αυτών των αποστολών τον Απρίλιο του 1820, μεταβαίνοντας στην Οδησσό, πήγε στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να ενημερώσει τον Πατριάρχη για τον επικείμενο αγώνα. Μάλιστα, προσπάθησε να τον πείσει να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Στη ναυμαχία τού Ναυαρίνου υπηρετούσε ως διερμηνέας τής ρωσικής μοίρας. Βλέποντας να κωλυσιεργούν οι διαπραγματεύσεις των συμμάχων στολάρχων με τον Ιμπραήμ που αυτό απέβαινε σε βάρος της Επανάστασης απέστειλε κρυφά με Οθωμανό φίλο του επιστολή στον Ιμπραήμ συστήνοντάς του ν΄ αποφύγει οποιαδήποτε συνάντηση και συζήτηση ν΄ αποβιβασθεί στη ξηρά και ν΄ αφήσει τον στόλο του στον ναύαρχο Ταχίρ με την εντολή να κτυπήσει όταν δεχθεί επίθεση των Ευρωπαίων, όπως και έγινε.

Στη ναυμαχία που ακολούθησε, ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος αν και τραυματίστηκε δύο φορές, προαισθανόμενος τα αντίποινα των Τούρκων σε βάρος των Ελλήνων στη Σμύρνη, ζήτησε επίμονα από τον Ρώσο ναύαρχο να στείλει εκεί ναυτική μοίρα. Αυτό συνέβη και τελικά υπό την απειλή των ρωσικών τηλεβόλων αποφεύχθηκαν σφαγές και έκτροπα. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1843, επί βασιλείας Όθωνα, υπηρετώντας ως γενικός πρόξενος της Ρωσίας έως το 1862. Αργότερα επί βασιλείας Γεωργίου του Α΄ έγινε και σύμβουλος της Επικρατείας, θέση που διατήρησε μέχρι τον θάνατό του, στην Αθήνα το 1874.

Το σπίτι στην Αθήνα

Το σπίτι του βρισκόταν στην οδό Κυδαθηναίων 27 και τα χρόνια τής Τουρκοκρατίας ονομαζόταν «Ρούγα τού Αλίκοκκου». Τo σπίτι σώζεται μέχρι σήμερα και είναι γνωστό ως «αρχοντικό Ι. Παπαρρηγόπουλου». Στο συγκεκριμένο αρχοντικό λέγεται, μάλιστα, ότι είχαν διαμείνει ο Όθωνας κατά την πρώτη επίσκεψή του στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1834, καθώς και ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας.

Το Αρχοντικό Παπαρρηγόπουλου, όπως κι άλλα αρχοντόσπιτα που κτιζόταν τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα , είναι μεγάλα σπίτια με ωραίες αναλογίες και ρυθμικά τοποθετημένα ανοίγματα, λιθόκτιστα, με δύο ή τρεις ορόφους, με τις κύριες όψεις τους βασικά επίπεδες, χωρίς εξωτερικά διακοσμητικά στοιχεία. Τα κουφώματα είναι του παλαιού αθηναϊκού τύπου, με περσιδωτά εξώφυλλα, ενώ οι εξώστες στηρίζονται σε απλής μορφής μαρμάρινα φουρούσια. Στο μπαλκόνι με σιδεριά από χυτοσίδηρο υπάρχει η χρονολογία ανέγερσης του κτιρίου, 1842. Επισημαίνεται ότι ήταν από τα πρώτα σπίτια που σχεδίασαν οι αρχιτέκτονες Στ. Κλεάνθης και Εδ. Σάουμπερτ, και μάλιστα είχε κατ’ εξαίρεση ύδρευση, ως αντάλλαγμα της συνεισφοράς του με ένα αξιόλογο ποσό στον έρανο που είχε πραγματοποιηθεί μεταξύ των κατοίκων για την επισκευή του υδραγωγείου.

Ο Ρώσος Βλαδίμηρος Δαβίδοβ αρχιτέκτονας και μέλος της Ακαδημίας Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης, στο έργο του «Οδοιπορικαί Σημειώσεις», με θέμα τη διαμονή του στην Αθήνα το 1835, αναφέρει μεταξύ άλλων για το αρχοντικό: «Η ευρύχωρος οικία εν ή διαμένει ο πρεσβευτής ημών κέκτηται ωραίαν θέαν προς τον ναόν του Ολυμπίου Διός, προς τον αποξηραθέντα σχεδόν ποταμόν Ιλισσόν και προς τον Υμηττόν».

Πηγή πληροφοριών: wikipedia,history.arsakeio.gr, enikos.gr