Το ψωμί του Πέρδικα η αρχαία κληρονομιά της Έδεσσας

Σύμφωνα με τον μύθο..

…τρία αδέρφια από το Άργος της Πελοποννήσου, παιδιά του Βασιλέως αυτής της πόλης που κατάγονταν από τον οίκο του Τήμενου, εγγονού του Ηρακλή, πήρανε εντολή από τον πατέρα τους, που είχε οκτώ παιδιά να πάνε σε χώρο κατάλληλο και ακατοίκητο, για να ιδρύσουν το βασίλειο τους. Έτσι ο Γαβάνης, ο Αερωπός και ο Περδίκας ο μικρότερος αδελφός τους, έφτασαν στην πόλη Λεβαία όπου έπιασαν δουλειά, ο μεγάλος φρόντιζε τα άλογα, ο μεσαίος τις αγελάδες και τα βόδια και ο μικρός Περδίκας τα πρόβατα. Η βασίλισσα τους έδινε το φαγητό και τους έδινε και ζύμη για να φτιάχνουν το ψωμί τους.

Το ψωμί του Περδίκα όμως γινόταν διπλάσιο, πιο αφράτο και νοστιμότερο από τους άλλους υπηρέτες και τ’ αδέρφια του. Παραξενεμένη η βασίλισσα παρακολούθησε τον μικρό Περδίκα μήπως της κλέβει ζύμη. Αυτό κράτησε για μήνες και όταν το ανέφερε στο σύζυγο της τον Βασιλιά, αυτός αποφάσισε πως αφού δεν της κλέβει ζύμη ο μικρός, είναι μάγος και επικίνδυνος για το Βασίλειο τους. Τα τρία αδέλφια αναγκάστηκαν να φύγουν και τελικά εγκαταστάθηκαν στην Αρχαία Έδεσσα. Εκεί μετέφεραν τα ήθη, τα έθιμα αλλά και τα μυστικά για την παρασκευή του αφράτου ψωμιού του μικρού Περδίκα.

Αυτή η περιγραφή εμπεριέχεται σύμφωνα με τον υπεύθυνο τουρισμού του δήμου Έδεσσας, Ευάγγελο Κυριακού, στα συγγράμματα του Ηροδότου και αποτελεί μια σημαντική κληρονομιά για τον τόπο της Έδεσσας η οποία κατά την άποψη του φέρεται ως πατρίδα του αφράτου ψωμιού.

«Το φουσκωτό ψωμί με προζύμι φτιάχτηκε πρώτη φορά στην αρχαία Έδεσσα», υποστηρίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κυριακού, και προσθέτει πως «αυτό περιγράφεται λεπτομερειακά στον 8ο τόμο του Ηροδότου, που αναφέρεται στην ιστορία της πόλης. Έχει γίνει μάλιστα και σχετική ανακοίνωση σε αρχαιολογικό συνέδριο που έγινε στην Έδεσσα το 2011, καθώς επίσης και σε έρευνα που έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος Waternet».

«Η ιστορία του ψωμιού ξεκίνησε, από την Ελλάδα, τη Μακεδονία και την Έδεσσα πριν από 3000 χρόνια», λέει ο κ. Κυριακού και τονίζει πως «οι επισκέπτες της πόλης, όταν ακούνε την ιστορία στον Μύλο της Γεύσης στο υπαίθριο μουσείο νερού Έδεσσας, αρχικά εκπλήσσονται, διότι δεν γνωρίζουν πως προέκυψε το φουσκωτό ψωμί σε όλο τον δυτικό κόσμο και ότι πηγή προέλευσης είναι το προζύμι και η ανακάλυψη του μικρού Περδίκα».

«Προφανώς ο Περδίκας έκρυψε από όλους, ακόμη και από τα δυο αδέλφια του, λίγη ποσότητα ζύμης για να έχει ψωμί και την επόμενη ημέρα, αν δεν τους έδινε η βασίλισσα παρόμοια ύλη για να κάνουν το ψωμί τους. Αφού όμως τους ξαναέδωσε τότε ανακάτεψε την προηγούμενη ποσότητα που είχε κρατήσει με την καινούργια, κρατώντας και πάλι λίγη από αυτήν, κρυφά πάντα, για την επομένη, και ούτω καθεξής. Και το θαύμα χωρίς και ο ίδιος να το περιμένει έγινε. Η τυχαία αυτή… ευρεσιτεχνία διαδόθηκε στους υπηκόους του βασιλείου της Έδεσσας, όταν αποφάσισε να ζήσει εκεί μαζί με τα αδέλφια του, όπου ανέλαβαν μάλιστα και το βασίλειο της» διηγείται ο κ. Κυριακού.

«Είναι σίγουρα μια σημαντική εκδοχή αυτή που παρουσιάζεται στον “Μύλο της Γεύσης στο υπαίθριο μουσείο νερού στην Έδεσσα», υπογραμμίζει η πρόεδρος του σωματείου αρτοποιών Θεσσαλονίκης, Έλσα Κουκουμέρια και αναφέρει επιπρόσθετα πως η ιστορία του ψωμιού γενικά ξεκινάει πριν 30.000 χρόνια, στην αρχή ως ένας χυλός δημητριακών που ανακατευόταν με νερό, αυτός ο τύπος ήταν άζυμο ψωμί δηλαδή χωρίς μαγιά η προζύμι. Στη νεολιθική εποχή 10.000 χρόνια πριν, που έχουμε καλλιέργειες σιτάρι και κριθάρι μπαίνει το ψωμί στη ζωή των ανθρώπων. Μαρτυρίες εμφανίζουν αρχικά ψωμί με προζύμι στην Αίγυπτο, χωρίς να θέλουμε να αγνοήσουμε την περιγραφή του Ηροδότου, η οποία και στο μουσείο αναφέρεται ως “γεγονός”. Είναι δύσκολο όμως να διεκδικήσουμε την πατρότητα του προζυμιού, καθώς επίσης και την άποψη που θέλει το ψωμί να γίνεται αφράτο και νόστιμο μόνο με προζύμι» αναφέρει.

Η κ. Κουκουμέρια επισημαίνει πως το προζύμι τα τελευταία χρόνια επανήλθε ως “γευστική μόδα” από το εξωτερικό και ότι η νοστιμιά ενός ψωμιού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και όχι μόνο από το προζύμι, όπως για παράδειγμα από το αλεύρι, τον τρόπο ζύμωσης και τον χρόνο ξεκούρασης.

«Βέβαια, το γεγονός ότι από την Ελλάδα, την Έδεσσα ξεκίνησε όλο αυτό το ενδιαφέρον για το ψωμί, καταδεικνύει τη διαφορά και τη σημαντικότητα που έχει το ψωμί στη ζωή μας, καθώς και το γεγονός πως όσο και αν στην αγορά κυκλοφορούν ψωμιά προψημένα και κατεψυγμένα, η διαφορετικότητα του καθημερινού ζυμώματος, είναι αυτή που κάνει το ψωμί τόσο σημαντικό στη διατροφή μας η οποία αντανακλάται και από το όνομα “ όψον” (έδεσμα) δηλαδή συνοδεία ψωμιού» σχολιάζει.

H πρόεδρος του Σωματείου Αρτοποιών Θεσσαλονίκης, χαρακτήρισε σημαντική την αναφορά για την Έδεσσα ως «πατρίδα» του ψωμιού και τόνισε πως θα πρέπει να γνωρίσουν αυτή την ιστορία όλοι οι αρτοποιοί αλλά και οι καταναλωτές, διότι αντλεί πληροφορίες για το ελληνικό ψωμί μέσα στον χρόνο. Μάλιστα, πρότεινε να αναβιώσει στα αρτοποιεία, ειδικά της περιοχής, ένας τύπος ψωμιού με τα βασικά χαρακτηριστικά του ψωμιού που δημιούργησε ο Περδίκας, δίνοντας ίσως και το όνομα του, “ το ψωμί του Περδίκα».

Αλεξάνδρα Χατζηγεωργίου