Στη διάρκεια του ξεσκονίσματος, η νοικοκυρά ρίχνει τον καθρέφτη κι αυτός σπάει. Σκέφτεται τα χρόνια γρουσουζιάς που θα ακολουθήσουν. Σε γειτονικό διαμέρισμα, οι επισκέπτες έμειναν πολύ περισσότερο από όσο ήθελαν ... Περισσότερα

Αυτός είναι ο πιο εύκολος τρόπος να αφαιρέσετε τα σπόρια από το ρόδι

Συντάκτης: Epiloges Press

Συντάκτης: Epiloges Press

Στη διάρκεια του ξεσκονίσματος, η νοικοκυρά ρίχνει τον καθρέφτη κι αυτός σπάει. Σκέφτεται τα χρόνια γρουσουζιάς που θα ακολουθήσουν. Σε γειτονικό διαμέρισμα, οι επισκέπτες έμειναν πολύ περισσότερο από όσο ήθελαν οι οικοδεσπότες, γι’ αυτό και οι τελευταίοι αναποδογύρισαν τη σκούπα κι έριξαν αλάτι για να …επισπεύσουν την αναχώρησή τους. Αυτές και άλλες παρόμοιες αντιλήψεις ονομάζονται δεισιδαιμονίες, ενώ οι εθιμικές απαγορεύσεις και οι περιορισμοί που τίθενται για να μην επαληθευτούν, λέγονται προλήψεις.

Advertisement
 

Οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις είναι μία πανάρχαια περίπτωση του πολιτισμού του ανθρώπου, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ισχύουν έως και σήμερα. «Η βασική αντίληψη είναι ότι ο άνθρωπος ζει μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο περιστοιχίζεται από καλές και κακές υπερφυσικές οντότητες, όπως πνεύματα, νεράιδες, καλικάντζαρους και στοιχειά, που προσπαθούν να τον ωφελήσουν ή να τον βλάψουν αντίστοιχα. Μέσω κάποιων τελετουργικών πρακτικών λοιπόν, ο άνθρωπος προσπαθεί να διώξει το κακό και να προσλάβει το καλό», εξηγεί ο καθηγητής Λαογραφίας, kοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Μανόλης Βαρβούνης.

Πρωτοχρονιά και προλήψεις

Πολλές είναι οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις που έχουν αποκτήσει τη μορφή εθίμων. Για παράδειγμα, με την έλευση του νέου έτους πολλοί σπάνε το ρόδι, δίνουν ευχές και δέχονται τον επισκέπτη που θα τους κάνει το «ποδαρικό» για να τους πάει καλά η χρονιά. «Τα σπίτια τα οποία επισκέφθηκε κάποτε ο θάνατος, η αρρώστια ή μια καταστροφή, είχαν επίσης κάνει ποδαρικό την Πρωτοχρονιά, το οποίο όμως δεν τους φύλαξε. Αυτό είναι κάτι που οι άνθρωποι το βλέπουν και το ξέρουν. Παρόλα αυτά υπάρχει ένας φόβος στο πίσω μέρος του μυαλού τους, εδραιωμένος από την πολύ παλιά εποχή που λέει “μωρέ κι αν…;” Κι ενώ κανένας λογικός άνθρωπος σήμερα δεν πιστεύει ότι θα πάει καλά η χρονιά του, αν του κάνουν ποδαρικό, παρόλα αυτά το κάνει, και μάλιστα δεν επιλέγει κάποιον δυστυχισμένο ή χαροκαμένο, αλλά πιθανότατα ένα παιδάκι», δηλώνει ο κ. Βαρβούνης, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Διαχρονικές προλήψεις

Μέχρι και σήμερα κάνουμε …παρατήρηση σε κάποιον που πιάνει τους παραστάτες της πόρτας με τα δυο του χέρια, γιατί υπήρχε από παλιά η πεποίθηση ότι όταν το κάνεις αυτό, δεσμεύεις την πόρτα και στην ουσία την κλείνεις. Παιδιά του δημοτικού στις μέρες μας γνωρίζουν ότι όταν πέσουν τα νεογιλά τους δόντια θα τα πετάξουν στα κεραμίδια, ενώ διαχρονική είναι η προτροπή: «Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις».

Ο καθηγητής λαογραφίας εξηγεί ότι πίσω από αυτές τις προλήψεις κρύβονται μαγικές αντιλήψεις, διότι υπήρχε η θεωρία ότι αν πάρουμε ένα κομμάτι από το σώμα ενός ανθρώπου, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε πράξεις που αντανακλούν σε ολόκληρο το σώμα του. «Για παράδειγμα, αν βρω ένα δόντι μπορώ να κάνω μαγεία και να βλάψω αυτόν από τον οποίο προέρχεται, γι’ αυτό και το πετούσαν στα κεραμίδια. Επίσης αν βρω τα νύχια σε μέρες που θεωρούσε ο λαός ότι ευωδούν οι μαγικές πράξεις, μπορώ και πάλι να κάνω μάγια στον κάτοχό τους, γι’ αυτό και απέφευγαν να τα κόβουν τις ημέρες εκείνες», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Βαρβούνης.

«Η κυρά μας η μαμή» και το ξεμάτιασμα

Advertisement
Babis

Στην εποχή που δεν υπήρχε επιστημονική εξήγηση για διάφορα πράγματα, «άνθιζαν» οι δεισιδαιμονίες, οι οποίες άρχισαν να σβήνουν, όσο η επιστήμη εξελισσόταν. «Υπάρχουν πολλά έθιμα με δεισιδαιμονίες για τις λεχώνες και τα νεογέννητα, προκειμένου να αποδιώξουν τις αρρώστιες που τους απειλούσαν, καθώς λόγω έλλειψης ιατρικής, υπήρχε πολύ μεγάλη θνησιμότητα και σε νεογνά και στις μητέρες τους. Ο τοκετός όμως με την πάροδο των χρόνων μεταφέρθηκε από το σπίτι στο μαιευτήριο, η μαμή αντικαταστάθηκε από τον γυναικολόγο, ήρθε η ιατρική και εξήγησε πολλά πράγματα, οπότε τα έθιμα αυτά καταργήθηκαν», επισημαίνει ο Μανόλης Βαρβούνης, τονίζοντας ότι πολύ χαρακτηριστική για την πάλη της δεισιδαιμονίας με την επιστήμη, είναι η ελληνική ταινία του 1958 «Η κυρά μας η μαμή», με τη Γεωργία Βασιλειάδου και τον Ορέστη Μακρή.

Ενώ όμως τα περισσότερα από αυτά τα έθιμα χάθηκαν, ήρθαν νέα και πήραν τη θέση τους. Το εθιμικό κενό ήρθαν να το καλύψουν εισαγμένα από το εξωτερικό έθιμα, που είναι περισσότερο κοινωνικής ή ψυχαγωγικής φύσης, όπως π.χ. να επισκεπτόμαστε τη νέα μητέρα και το μωρό της προσφέροντας λούτρινα αρκουδάκια, γλυκά, λουλούδια ή μπαλόνια.

Σύμφωνα με τον κ. Βαρβούνη, «όταν ένα έθιμο καταργηθεί, στη θέση του έρχεται ένα άλλο έθιμο κι αυτό είναι κάτι που συνέβαινε ανέκαθεν. «Είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι τα έθιμα είναι σταθερά ανά τους αιώνες και ότι στη σημερινή εποχή άρχισαν να αλλάζουν. Τα έθιμα άλλαζαν πάντα και δεν υπάρχει κενό, γιατί του ανθρώπου τού αρέσει η τελετουργία», αναφέρει.

Μία από τις προλήψεις που διατηρήθηκαν έως σήμερα είναι το ξεμάτιασμα, μια χαρακτηριστική περίπτωση δεισιδαιμονίας που επιζεί στις μέρες μας, σύμφωνα με τον καθηγητή λαογραφίας. «Είναι λάθος να λέγεται ότι η εκκλησία ασπάζεται το ξεμάτιασμα και γενικώς είναι λάθος να συνδέονται οι δεισιδαιμονίες με τη θρησκευτική πίστη. Η εκκλησία όντως παραδέχεται ότι υπάρχει βασκανία, η οποία όμως δε λύνεται με ξεμάτιασμα αλλά με ευχές που υπάρχουν στο ευχολόγιό της, κάτι που είναι εντελώς διαφορετικό», υποστηρίζει ο κ. Βαρβούνης, κάτι που αναλύει εκτενώς στο βιβλίο του «Εισαγωγή στη θρησκευτική λαογραφία».

Πηγή ΑΠΕ


ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Χατζηβασιλείου από τη Βαρκελώνη για το μεταναστευτικό: Είναι ζήτημα ασφαλείας - Χρειάζεται ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο

03/10/25 7:24 μμ

Χατζηβασιλείου από τη Βαρκελώνη για το μεταναστευτικό: Είναι ζήτημα ασφαλείας – Χρειάζεται ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο

Σημαντική μεταρρύθμιση στην τουριστική εκπαίδευση με τη στήριξη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

03/10/25 7:19 μμ

Σημαντική μεταρρύθμιση στην τουριστική εκπαίδευση με τη στήριξη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Γιώργος Κώτσηρας: Οικοδομούμε ένα φορολογικό πλαίσιο δίκαιης ανάπτυξης προς όφελος του συνόλου των πολιτών

03/10/25 7:06 μμ

Γιώργος Κώτσηρας: Οικοδομούμε ένα φορολογικό πλαίσιο δίκαιης ανάπτυξης προς όφελος του συνόλου των πολιτών

Χατζηβασιλείου: Πού πήγαν οι πολιτικές δυνάμεις που έλεγαν ότι η Ελλάδα απέτυχε στη διαπραγμάτευση για το SAFE και τη συμμετοχή της Τουρκίας;

03/10/25 7:03 μμ

Χατζηβασιλείου: Πού πήγαν οι πολιτικές δυνάμεις που έλεγαν ότι η Ελλάδα απέτυχε στη διαπραγμάτευση για το SAFE και τη συμμετοχή της Τουρκίας;

Η ΔΕΗ συνεχίζει δυναμικά για δεύτερη χρονιά τη συνεργασία της με την Euroleague Basketball, ως Εθνικός Χορηγός Ενέργειας μέχρι το 2027, στηρίζοντας ενεργά τις κορυφαίες ευρωπαϊκές διοργανώσεις EuroLeague και BKT EuroCup στην Ελλάδα. Η φετινή αγωνιστική σεζόν αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς το Final Four της EuroLeague 2026 επιστρέφει στην Αθήνα μετά από 19 χρόνια, επιβεβαιώνοντας τον κομβικό ρόλο της χώρας στο ευρωπαϊκό μπάσκετ. Δυναμική προβολή και πρωτοβουλίες βιωσιμότητας Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η ΔΕΗ θα εμφανίζεται σε περίοπτη θέση στους αγώνες των ελληνικών ομάδων της Euroleague και του EuroCup, εντός γηπέδου αλλά και στις τηλεοπτικές μεταδόσεις. Επιπλέον, η συνεργασία αξιοποιεί το εκτεταμένο ψηφιακό οικοσύστημα της Euroleague Basketball, προσφέροντας στη ΔΕΗ μοναδικές ευκαιρίες προβολής και αλληλεπίδρασης μέσω πολλαπλών ψηφιακών πλατφορμών. Με την έναρξη της νέας σεζόν στις 30 Σεπτεμβρίου, η ΔΕΗ παρουσιάζει τη νέα της τηλεοπτική καμπάνια με το μήνυμα: «ΔΕΗ PowerUp The Game: Η χαρά του παιχνιδιού θέλει ενέργεια. Τη δική μας», αναδεικνύοντας τη δύναμη της ενέργειας να ενώνει φιλάθλους και ομάδες, αλλά και να απογειώνει την εμπειρία του μπάσκετ. Παράλληλα, η συνεργασία της ΔΕΗ με την Euroleague επικεντρώνεται σε πρωτοβουλίες βιωσιμότητας, οι οποίες βρίσκονται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τον στρατηγικό σχεδιασμό του Ομίλου. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Όμιλος ΔΕΗ ενισχύει τη δέσμευσή του στο μπάσκετ, στηρίζοντας ενεργά το άθλημα σε όλες του τις μορφές, από τις κορυφαίες διοργανώσεις της Euroleague έως το 3x3 μπάσκετ, αναδεικνύοντας αξίες όπως η ομαδικότητα, το πάθος και το ευ αγωνίζεσθαι.

03/10/25 6:51 μμ

ΔΕΗ και Euroleague συνεχίζουν τη συνεργασία τους για 2η χρονιά

Στα ΑΕΙ η διευκρινιστική εγκύκλιος με τις λεπτομέρειες της διαδικασίας διαγραφής φοιτητών

03/10/25 7:00 μμ

Στα ΑΕΙ η διευκρινιστική εγκύκλιος με τις λεπτομέρειες της διαδικασίας διαγραφής φοιτητών

Βασίλης Μπισμπίκης: Πήγε με τσουρέκι στη γειτόνισσα που της χτύπησε τη μάντρα και της ζήτησε συγγνώμη

03/10/25 6:47 μμ

Βασίλης Μπισμπίκης: Πήγε με τσουρέκι στη γειτόνισσα που της χτύπησε τη μάντρα και της ζήτησε συγγνώμη

Είκοσι πέντε σταθμοί απολύμανσης λειτουργούν στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την αποτροπή εξάπλωσης της ευλογιάς των αιγοπροβάτων

03/10/25 6:56 μμ

Είκοσι πέντε σταθμοί απολύμανσης λειτουργούν στην ΠKM για την αποτροπή εξάπλωσης της ευλογιάς των αιγοπροβάτων

Ο Τζόκοβιτς επέστρεψε με νίκη μετά από απουσία ενός μήνα

03/10/25 6:53 μμ

Ο Τζόκοβιτς επέστρεψε με νίκη μετά από απουσία ενός μήνα

ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ: Ο κ. Μυλωνάκης οδηγείται στην Εξεταστική όχι από επιλογή, αλλά επειδή δεν έχει άλλη διέξοδο

03/10/25 6:39 μμ

ΣΥΡΙΖΑ: Ο κ. Μυλωνάκης οδηγείται στην Εξεταστική όχι από επιλογή, αλλά επειδή δεν έχει άλλη διέξοδο

Βρετανία: Η νέα αρχιεπίσκοπος της Αγγλικανικής Εκκλησίας

03/10/25 6:38 μμ

Βρετανία: Η νέα αρχιεπίσκοπος της Αγγλικανικής Εκκλησίας

Η Τέιλορ Σουίφτ στο νέο της άλμπουμ τραγουδάει για τη Ρεάλ Μαδρίτης

03/10/25 6:36 μμ

Η Τέιλορ Σουίφτ στο νέο της άλμπουμ τραγουδάει για τη Ρεάλ Μαδρίτης