Το Θρακιώτικο έθιμο του Μπέη από τον Σύλλογο Εβριτών Ν. Σερρών- video

Αναβίωσε το θρακιώτικο έθιμο του Μπέη από τον σύλλογο Εβριτων Ν. Σερρων και την ΚΕΔΗΣ το πρωί της Κυριακής στην πλ. Ελευθερίας.

Πρόκειται για ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στον 16ο αιώνα όταν επι Τουρκοκρατίας οι Έλληνες της Θράκης προσπαθούσαν να μεταφέρουν το μήνυμα της λευτεριάς απο τον τουρκικό ζυγό.

Το έθιμο

Την Κυριακή της Τυρινής, από νωρίς το πρωί, ο «Μπέης» τούρκος αξιωματούχος, μαζί με τη σύζυγό του, τη μπέινα κι έναν ιδιόμορφο και πολυμελή θίασο με πρόσωπα που διαφοροποιούνται από χωριό σε χωριό (ο Αράπης, ένα αστείο πρόσωπο μαυρισμένο με καπνιά από τους ξυλόφουρνους που υπήρχαν στις αυλές των σπιτιών, ο Κατής, δικαστής, με τους τέσσερις ακολούθους του, ο κλητήρας, ο χωροφύλακας, ο ταμίας, ο γιατρός, η τσιγγάνα, ο αρκουδιάρης και η αρκούδα, κ.ά. όλοι άνδρες μεταμφιεσμένοι) επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού, με πρώτο αυτό του ιερέα, με τον Μπέη να εισπράττει το φόρο που αποδίδονταν στον κατακτητή, να μοιράζει ευχές, να σατιρίζει τους πάντες και να δέχεται και ο ίδιος τα πειράγματα, τόσο της συνοδείας του, όσο και των συγχωριανών του, στους οποίους εύχεται καλή σοδειά, αλλά επιβάλλει και διάφορες ποινές.

Στη σύντομη περιοδεία του ο θίασος συγκεντρώνει διάφορα κεράσματα, αλλά και σπόρους, καθώς το έθιμο συνδέεται άμεσα με την επίκληση για τη γονιμότητα της γης, τη μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει, σύμφωνα με το Sansimera.gr

Το απόγευμα, ο θίασος, αλλά και όλοι οι κάτοικοι του χωριού, συγκεντρώνονται στην πλατεία, όπου υπό τους ήχους της γκάιντας, του ζουρνά και του νταουλιού, γίνεται αναπαράσταση του οργώματος και της σποράς, με τον Μπέη να πετά στον αέρα σπόρους σιταριού, καλαμποκιού, βαμβακιού κ.ά. και δύο από τα μέλη του θιάσου, συχνά οι Αράπηδες, να παίρνουν τη θέση των βοδιών στο ζυγό του ξύλινου άροτρου. Το έθιμο ολοκληρώνεται με την πάλη ανάμεσα σε δύο εκ των μελών του θιάσου, όπως τον Αράπη με τον Κατή, μία πάλη που αναπαριστά την αντίσταση στον κατακτητή και με χορό όλων των παριστάμενων, άφθονο φαγητό και κρασί και κυρίως διάθεση που αρμόζει σ’ ένα αποκριάτικο γλέντι.

Το έθιμο κατέχει εξέχουσα θέση στο Τριώδιο και γεννήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας, με βασικό στοιχείο τη σάτιρα του κατακτητή και με σημαντικά δείγματα αντίστασης. Μέχρι το 1940 πραγματοποιούνταν χωρίς προσθήκες, κυρίως στα χωριά που βρίσκονται στις όχθες του Ερυθροποτάμου και του Άρδα. Από το 1940 έως και το 1951 ατονεί και σε ορισμένα χωριά εξαφανίζεται για να επανέλθει μετά το 1975 με προσθήκες καινούριων στοιχείων.

Ο «Μπέης», ή «Κιοπέκ Μπέης», ή « Καλόγερος», ή «Χούχουτος» ή «Βασιλιάς», το ίδιο δρώμενο με επιμέρους διαφορές ως προς την ονομασία, τις αμφιέσεις και τους ρόλους του θιάσου, πιθανόν κληροδοτήθηκε, όπως και τόσα άλλα έθιμα, στους Θρακιώτες από τους προγόνους τους ως παρακαταθήκη της δυναμικής της κοινωνικής συνοχής, όπως αυτή αναδείχθηκε στις δύσκολες περιόδους της ιστορικής τους διαδρομής ή απλά ως μία ευκαιρία γλεντιού και διασκέδασης στην περίοδο των Αποκριών, όπου τα «πρέπει» καταστρατηγούνται για λίγο και πριν από την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας και της εβδομάδας των Παθών του Χριστού.