Ξάνθη: Αλευρόσκονη, άρωμα από σουσάμι και μυρωδιά από καπνό στη διαδρομή της χαμένης βιοτεχνικής κληρονομιάς της πόλης

Εικόνες από αλευρόσκονη, άρωμα από σουσάμι και μυρωδιά από καπνό φέρνει στο μυαλό του ο κάτοικος ή ο επισκέπτης της Ξάνθης, την ώρα που περιδιαβαίνει την πολιτιστική διαδρομή της χαμένης βιοτεχνικής και βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης. Ο περίπατος ξεκινάει από τον εγκαταλειμμένο νερόμυλο δίπλα στον ποταμό Κόσυνθο, εκεί όπου για εκατό χρόνια, από το 1860, λειτουργούσε ο μύλος που άλεθε τα σιτηρά για να παράγει αλεύρι. Λίγο πιο μακριά, από τις υποδομές του ηλεκτροφωτισμού της Ξάνθης μένει σήμερα ζωντανό το «Κτίριον των Κυψελών υψηλής τάσης», ενώ η επόμενη στάση είναι στο χάνι του Ηπειρώτη «Μαργαρίτη», στέκι των οδοιπόρων και των χωρικών που έβρισκαν έναν χώρο για ανάπαυση και διανυκτέρευση.

Από την άλλη πλευρά, ο φούρνος στα «Λαλαζησέικα», είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κτίρια φούρνων της Ξάνθης στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, που αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της οικοδομικής τέχνης των Ηπειρωτών της Ξάνθης και είναι από τα λίγα ειδικά κτίρια φούρνων που σώζονται. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο σπάνιος φούρνος μέσα στο κτίριο, που όμως σώζεται σε κακή κατάσταση.

Μνήμες από τη βιοτεχνική κληρονομιά της πόλης «ξυπνά» και η περιοχή των σησαμελαιοτριβείων της Ξάνθης, όπου η καλλιέργεια του σουσαμιού εξυπηρετούσε την παραγωγή λαδιού και ταχινιού. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από προφορική μαρτυρία πρόσφυγα από την περιοχής της Αδριανούπολης. Μέχρι πρόσφατα σωζόταν το σησαμελαιοτριβείο σε γειτνίαση με τον παραδοσιακό φούρνο επί της οδού Κλεμανσώ 2. Σήμερα, όμως, τόσο τα υπολείμματα του κτιρίου όσο και ο μηχανολογικός εξοπλισμός έχουν χαθεί.

Στην περιοχή αυτή βρίσκονται και άλλα κτίρια βιοτεχνικού ενδιαφέροντος, παραγωγής και πώλησης τοπικών προϊόντων, όπως ένα σησαμοπωλείο, ένας φούρνος και το πρατήριο ασβέστη της ασβεστοποιίας «Η Θράκη» που βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση.

Επόμενος σταθμός του περιπάτου είναι το παγοποιείο της εταιρείας Γεωργιάδη και Μπινόπουλου, κανένα μέρος από το οποίο δεν έχει διασωθεί. Ωστόσο μπορεί κανείς να δει τεκμήρια της δραστηριότητας του παγοποιείου στο ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο ΦΙΞ. Τη διαδρομή ολοκληρώνουν το κτίριο του εθνικού οργανισμού Καπνού και ο σιδηροδρομικός σταθμός που σηματοδότησε μαζί με την κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου την πολεοδομική ανάπτυξη της περιοχής. Το τρένο, άλλωστε, αποτέλεσε πρωτόγνωρο αξιοθέατο για την εποχή του στους κατοίκους της Ξάνθης αλλά και το κύριο μέσο μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων.

Η χάραξη της πολιτιστικής διαδρομής για την ανάδειξη της χαμένης βιοτεχνικής και βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης της Ξάνθης σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με αφορμή τις ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς και με πρωτοβουλία της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης σε συνεργασία με το γραφείο Europe Direct Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης. Με τη μορφή περιπάτου πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 ενώ σήμερα παρουσιάστηκε από τις Α. Ριτζούλη και Γ. Καραγεωργιάδου, στην ετήσια αρχαιολογική συνάντηση για τις ανασκαφές του 2022 στη Μακεδονία και τη Θράκη, την οποία διοργάνωσαν το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

«Στα επόμενα χρόνια η αρχαιολογική έρευνα αναμφίβολα θα πολλαπλασιαστεί»

Τη διαβεβαίωση ότι «στα επόμενα χρόνια η αρχαιολογική έρευνα αναμφίβολα θα πολλαπλασιαστεί καθώς το υπουργείο πολιτισμού έχει ήδη εξασφαλίσει τη συνέχιση πολλών έργων ενώ έχει μεριμνήσει και για την έναρξη νέων στο πλαίσιο του πολυσχιδούς έργου του για την προστασία, προβολή και ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της Μακεδονίας και της Θράκης», έδωσε ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Γεώργιος Διδασκάλου, σε χαιρετισμό του στην αρχαιολογική συνάντηση που διαβάστηκε κατά την έναρξη των εργασιών της.

Όπως αναφέρθηκε, κατά την τελετή έναρξης, η επιστημονική αυτή συνάντηση πραγματοποιείται για 35 χρόνια, με μια διακοπή το 2020, λόγω της πανδημίας. Ξεκίνησε το 1987 και είχε αρχικά στόχο τη μεταξύ των αρχαιολόγων ενημέρωση για την ανασκαφική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης. Στη συνέχεια εξελίχθηκε σε θεσμό που προάγει την έρευνα και την γνώση. Εμπνευστής του αρχαιολογικού έργου στη Μακεδονία και τη Θράκη υπήρξε μαζί με την Ιουλία Βοκοτοπούλου ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής. Στη μνήμη εκείνου, άλλωστε, είναι αφιερωμένη η φετινή συνάντηση.

Φέτος παρουσιάζονται 68 ανακοινώσεις από 186 ανασκαφείς και ερευνητές της αρχαιολογικής υπηρεσίας, των πανεπιστημίων και των ξένων αρχαιολογικών σχολών, που καλύπτουν χωρικά από άκρη σε άκρη όλο τον βορειοελλαδικό χώρο, από τον Έβρο ώς την Καστοριά, και παρουσιάζουν χρονολογικό εύρος από την απώτερη προϊστορία μέχρι και τους νεότερους χρόνους.

Η αρχαιολογική συνάντηση ξεκίνησε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη. «Τελούμε όλοι κάτω από το σοκ του δυστυχήματος που έπληξε δεκάδες οικογένειες και ήταν ο μεγαλύτερος φόρος αίματος από την ίδρυση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μέχρι σήμερα, καθώς 12 παιδιά έχασαν τη ζωή τους. Τα λόγια περιττεύουν και προσπαθούμε όσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό να επικεντρωθούμε στην επόμενη μέρα, δίχως όμως να ξεχνάμε και θεωρώντας ότι η αλήθεια πρέπει να λάμψει και η επιστημονική αλήθεια θα είναι εκείνη που θα οδηγήσει και στα συμπεράσματα γιατί φτάσαμε ως εδώ», τόνισε ο πρύτανης του Πανεπιστημίου, καθηγητής Νικόλαος Παπαϊωάννου.

Πηγή ΑΠΕ