Ξεκινά σήμερα η κατασκευή του SKA, του μεγαλύτερου τηλεσκοπίου στον κόσμο

Μετά από 30 χρόνια σχεδιασμού και διαπραγματεύσεων, ξεκινά σήμερα η κατασκευή του μεγαλύτερου τηλεσκοπίου στον κόσμο, του υπερευαίσθητου ραδιοτηλεσκοπίου Square Kilometer Array (SKA), το οποίο θα αποτελείται από δύο επιμέρους γιγάντια, συνδεδεμένα μεταξύ τους τηλεσκόπια, ένα στη δυτική Αυστραλία και ένα στη Νότια Αφρική. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή επιστημονικά εγχειρήματα του 21ου αιώνα.

Το SKA θα πιάνει ραδιοσήματα από διάφορα ουράνια αντικείμενα και ελπίζεται ότι θα ρίξει περισσότερο φως σε μερικά από τα πιο αινιγματικά φαινόμενα της αστρονομίας και της αστροφυσικής, όπως τα πρώτα άστρα της κοσμικής “αυγής”, ο σχηματισμός των γαλαξιών, η επέκταση του σύμπαντος και η φύση της αόρατης σκοτεινής ύλης. Μεταξύ άλλων, θα ψάξει και για ίχνη νοήμονος εξωγήινης ζωής, προσπαθώντας να δώσει απάντηση στο ερώτημα “είμαστε μόνοι στο σύμπαν;”.

Υπεύθυνος του τηλεσκοπίου θα είναι ο διακυβερνητικός οργανισμός SKAO με έδρα τη Βρετανία, στον οποίο πλήρη μέλη είναι ήδη οκτώ χώρες: Βρετανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία, Αυστραλία, Ν.Αφρική και Κίνα. Η Γαλλία, η Ισπανία και η Γερμανία σχεδιάζουν να συμμετάσχουν και αυτές, ενώ μερικές ακόμη χώρες (Καναδάς, Ινδία, Σουηδία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία) έχουν επίσης εκφράσει πρόθεση συμμετοχής τους στο μέλλον.

Το 2012 ελήφθη η απόφαση ότι το αρχικά συλληφθέν ως ενιαίο τηλεσκόπιο θα “έσπαγε” στα δύο, σε δύο διαφορετικές ηπείρους. Οι μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις κεραίες των δύο ξεχωριστών τηλεσκοπίων SKA-Μid (μέσες συχνότητες 350 MHz έως 15,4 GHz) και SKA-Low (χαμηλές συχνότητες 50 έως 350 MHz) θα προσδώσουν άνευ προηγουμένου ευαισθησία στο τηλεσκόπιο. Και τα δύο τηλεσκόπια είναι συμβολόμετρα, δηλαδή το καθένα διαθέτει πολλές κεραίες που λειτουργούν ως ένα μοναδικό τηλεσκόπιο.

Το SKA θα κατασκευαστεί σε στάδια, με την πρώτη φάση προϋπολογισμού 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ να αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2028. Θα ακολουθήσει την επόμενη δεκαετία η δεύτερη φάση υλοποίησης με κόστος άλλα 700 εκατ. ευρώ. Ο τελικός στόχος είναι η κατασκευή ενός τηλεσκοπίου με συνολική επιφάνεια ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου (εξ ου και το όνομα του Διάταξη Τετραγωνικού Χιλιομέτρου).

Αρχικά το SKA-Low στην Αυστραλία θα αποτελείται από 131.072 διπολικές κεραίες, η κάθε μία σαν δίμετρο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η κατασκευή θα γίνει σε μια απομονωμένη περιοχή όπου κατοικούν οι Αβορίγινες γηγενείς Γουατζάρι Γιαμάτζι, οι οποίοι υπέγραψαν σχετική συμφωνία με την αυστραλιανή κυβέρνηση για την παραχώρηση χρήσης της γης τους.

Το SKA-Mid θα αποτελείται αρχικά από 197 παραβολικές αντένες-πιάτα που θα απλωθούν σε μια έκταση περίπου 150 χιλιομέτρων στην ξερή νοτιοαφρικανική περιοχή Καρού. Ήδη στην περιοχή υπάρχει το ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT της Νότιας Αφρικής, αποτελούμενο από 64 “πιάτα”, το οποίο θα ενσωματωθεί στο SKA το 2027.

Το πρώτο επιστημονικό ορόσημο θα είναι το 2024, όταν αναμένεται να λειτουργήσουν για πρώτη φορά από κοινού το αυστραλιανό και το νοτιοαφρικανικό SKA.

ΠΗΓΗ ΑΠΕ ΜΠΕ