Ο δύτης – θρύλος Κώστας Θωκταρίδης «κυνηγά» την ιστορία των ναυαγίων

Με επιμονή εδώ και χρόνια ‘κυνηγά’ την ιστορία των ναυαγίων στις θάλασσες της Ελλάδας. Διαθέτει κορυφαίο αυτοέλεγχο ενώ γνωρίζει από έρευνα καθώς αναζητά καταγραφές και στοιχεία.

Ο Κώστας Θωκταρίδης, η ομάδα του οποίου εντόπισε το γαλλικό υποβρύχιο Floreal που βυθίστηκε το 1918 κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει καταδυθεί σε μεγάλα βάθη, στην άβυσσο όπου το φως δεν φτάνει, έχει ηγηθεί της υποβρύχιας έρευνας σε εμβληματικές αποστολές, εξειδικεύτηκε στις αναζητήσεις με νέα μέσα και ρομποτικές συσκευές, συμμετείχε σε αποστολές με εθνικό ενδιαφέρον και άνοιξε δρόμους, ώστε να υπάρχει σήμερα στη χώρα μας τεχνογνωσία στις θαλάσσιες έρευνες. Μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ ΜΠΕ «Πρακτορείο 104.9FM» εξήγησε πως αφετηρία για εκείνον δεν ήταν ένας… σφουγγαράς συγγενής από τη Κάλυμνο, αφού ο παππούς του ήταν ένας …ζαχαροπλάστης από τη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος, άλλωστε, όταν τον Δεκέμβριο του 1968 ερχόταν στον κόσμο με τη Θεσσαλονίκη και τη Σύμη στο DNA του, δεν φανταζόταν πως σήμερα θα είχε χιλιάδες ώρες στο βυθό, χιλιάδες καταγεγραμμένες βουτιές σε βάθος που άγγιξε τα 212 μέτρα.

Αντί για ζάχαρη, αλάτι

Παρά τη … γλυκιά του καταγωγή, τελικά δεν ήταν η ζάχαρη που τον κέρδισε στη ζωή αλλά το αλάτι. Αφετηρία ήταν και ένας καλός φίλος που τον παρότρυνε να εργαστεί ως δύτης όπως και μια τυχαία συνάντηση στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος στη Μαρίνα Ζέας στον Πειραιά με τον πρόεδρο του μουσείου, τον ναύαρχο Κωνσταντίνο Παΐζη – Παραδέλλη. Εκείνος τον πλησίασε όταν τον είδε να κοιτά την ιταλική τορπίλη που είχε χτυπήσει το «Έλλη» και του έδωσε την τελική ώθηση ώστε γίνει κορυφαίος επαγγελματίας δύτης. Όταν κόντευε τα 18 αγόρασε το πρώτο σχετικό βιβλίο από το πωλητήριο του μουσείου, μια έκδοση για το υποβρύχιο «Κατσώνης» και σήμερα έχει μια ειδική βιβλιοθήκη που αγγίζει τους 7.000 τίτλους σχετικά με τη ναυτική ιστορία.

Η μοίρα τον έφερε να ηγείται της υποβρύχιας έρευνας στην περίπτωση της πυραυλάκατου «Κωστάκος» στη Σάμο και στο «Σάμινα» στην Πάρο αλλά και να συνδεθεί με το αντιτορπιλικό «Βασίλισσα ‘Ολγα» στη Λέρο, τον αδερφό του «Τιτανικού», τον «Βρετανικό» στο Κάβο Ντόρο, το ελληνικό ελικόπτερο στα Ίμια, το υποβρύχιο «Περσέας» στην Κεφαλλονιά και τη διαδικασία ανεύρεσης του ιστορικού υποβρυχίου «Κατσώνης» του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Ρέκορντμαν στις βαθιές καταδύσεις μεικτών αερίων, ναυαγοσώστης, βατραχάνθρωπος, επιθεωρητής υποβρυχίων έργων, χειριστής του προηγμένου βαθυσκάφους «Θέτις», είναι κάτοχος και χειριστής ROV τηλεκατευθυνόμενων οχημάτων που μπορούν να φτάσουν ακόμη σε βάθος χιλίων μέτρων.

Οι ανακαλύψεις αυτές είναι για τον ίδιο ένα αίνιγμα, ένα παζλ. «Η έρευνα για τα ναυάγια στη θάλασσα συνδυάζεται για εμένα πια και με έρευνα στη στεριά που δένω με εξιστορήσεις από ψαράδες για να μπορέσω να κάνω ταυτοποίηση, να τα βάλω σε μια βάση δεδομένων, να τα συνδέσω, είναι πάθος μου και η επίμονη αναζήτηση μέχρι εκεί είναι δυνατό να πάει», εξήγησε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Κώστας Θωκταρίδης.

Από το 1986 στο 2024

Από το 1986 μέχρι το 2024 οι υποβρύχιες έρευνες έχουν αλλάξει. Οι πρώτες του καταδύσεις ήταν «δύσκολες», αφού αρχικά ένιωθε ότι το υγρό στοιχείο δεν του «πήγαινε», όμως μέχρι σήμερα έχει εντοπίσει περισσότερα από 500 βυθισμένα σκάφη κάθε τύπου στις ελληνικές θάλασσες ενώ πάντα θυμάται τα δύσκολα συναισθήματα από τις δεκάδες καταδύσεις στο «Εξπρές Σαμίνα» για πραγματογνωμοσύνες. Όπως είπε, δεν γεννήθηκε με κάποια φυσική κλίση για το υγρό στοιχείο. «Έτυχε να γνωρίσω τους κατάλληλους ανθρώπους στην αρχή και μου μετέδωσαν αυτό το πάθος και την αγάπη για τη θάλασσα και το βυθό. Έτσι συνέχισα να εξελίσσομαι. Δεν είναι αυτό που λέμε ότι μπήκα στο νερό και ήμουν ταλέντο, θα έλεγα το αντίθετο» εξήγησε στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ – ΜΠΕ.

«Είναι συναρπαστικό το συναίσθημα να βρίσκεις κάτι που κανείς άλλος δεν το έχει ξαναδεί» είναι η φράση που ίσως συνοψίζει καλύτερα όλες τον πυρήνα της φιλοσοφίας του Κώστα Θωκταρίδη που νιώθει ότι το κίνητρό του πια δεν είναι μόνο οι ιστορίες των πλοίων και των υποβρυχίων αλλά κυρίως των ανθρώπων τους. Μέσα από την ενασχόληση αυτή εξειδικεύτηκε στις βαθιές καταδύσεις, ασχολήθηκε με την υψηλή τεχνολογία, κυβέρνησε βαθυσκάφος, έμαθε πώς να εξελίσσει τις ικανότητές του στα ρομποτικά υποβρύχια και τα βαθυσκάφη και πιστεύει πως «το μέλλον είναι η τεχνολογία» αφού έτσι «ο άνθρωπος μπορεί να προσεγγίσει πολύ μεγάλα βάθη με ασφάλεια» χωρίς χρονικό περιορισμό σε αποστολές ερευνών. Στην βαθύτερή του κατάδυση με αναπνευστικές συσκευές ξεπέρασε τα 200 μέτρα, όμως σύμφωνα με τον ίδιο, οι πιο όμορφες καταδύσεις γίνονται στα ρηχά, εκεί που φτάνει το φως και «υπάρχουν πλούσια χρώματα, ψαράκια και αγαπημένα πρόσωπα».

Ο κ. Θωκταρίδης αποκάλυψε ακόμη ότι έχει ετοιμάσει μια νέα έρευνα για την πορεία που ακολουθούσαν τα υποβρύχια στην Ελλάδα. Όπως ανέφερε, περνούσαν από δύο σημεία. Το ένα βρίσκεται μεταξύ της Καρπάθου και της Ρόδου και το άλλο μεταξύ της Καρπάθου και της Κρήτης. Στη συνέχεια «υπήρχε μια διάχυσή τους στο Αιγαίο ανάλογα με τον τομέα περιπολίας». Αποκάλυψε, μάλιστα, ότι από τα δύο αυτά σημεία οι καταγραφές αποκαλύπτουν πως υποβρύχια πέρασαν 252 φορές κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Το νούμερο αυτό που αποκάλυψε η έρευνα ήταν απίστευτο και προέκυψε από μια παλιά περίπτωση προσάραξης υποβρυχίου σε ξέρα. Με τον καιρό η έρευνα άνοιγε και σκέφτηκα να μην πάει… χαμένος ο κόπος και τη συνέχιζα. Έτσι προέκυψε το νούμερο 252 των μεμονωμένων υποβρυχίων που πέρασαν από αυτά τα δύο σημεία στην ίδια περίοδο», πρόσθεσε.

Ο ελληνικός καταδυτικός τουρισμός και η ιστορία 

Ο κ. Θωκταρίδης έχει ασχοληθεί και με τον καταδυτικό τουρισμό που δεν έχει και μεγάλη ιστορία στη χώρα αφού, όπως εξήγησε, ο νόμος 3409 δημιουργήθηκε το 2006. Ο ίδιος τόνισε ότι συγκριτικά με την καταδυτική Αίγυπτο, η Ελλάδα δεν έχει ως δυνατό σημείο τα ψάρια, αλλά τα ναυάγια και την ιστορία τους και χαρακτήρισε τον καταδυτικό τουρισμό κορυφαίο πλεονέκτημα της χώρας μας καθώς, όπως είπε, «σε κάθε περιοχή υπάρχει και τουλάχιστον ένα ναυάγιο», γεγονός που «εξιτάρει τους τουρίστες που ασχολούνται με τις καταδύσεις». Παράλληλα σχολίασε ότι επηρεάζεται από τις ιστορίες των ναυαγίων, δήλωσε ότι διαβάζει συνέχεια και αναζητάει πρωτογενείς πηγές και συμπλήρωσε ότι για εκείνον, στην πρώτη θέση στην Ελλάδα βρίσκεται ο «Βρετανικός», το πιο διάσημο ναυάγιο, μετά τον Τιτανικό. «Όλοι ονειρεύονται να καταδυθούν σε αυτόν. Προσελκύει πολύ λίγους δύτες, την ελίτ, περίπου 30 άτομα το χρόνο. Είναι πολύ βαθιά, στα 117 μέτρα, σε ένα πολύ δύσκολο σημείο στο Κάβο Ντόρο και βέβαια το κόστος είναι ιδιαίτερα υψηλό», τόνισε. 

Η βάση του, όπως είπε, είναι το ερευνητικό σκάφος «Ωκεανίς» με το οποίο κάνουν τις αποστολές του μαζί με την κόρη του, την Αγάπη Θωκταρίδη που κάνει καταδύσεις από πέντε χρονών και είναι και η πρώτη πιστοποιημένη γυναίκα πιλότος ROV στην Ελλάδα.

Η πρώτη ανακάλυψη υποβρυχίου του Α’ ΠΠ στην Ελλάδα

Ο κ. Θωκταρίδης σημείωσε ότι τα ναυάγια των σιδερένιων πλοίων που έχουν βυθιστεί στις ελληνικές θάλασσες είναι περισσότερα από 1500 ενώ για την ανακάλυψη στον Θερμαϊκό Κόλπο είπε: «είναι το πρώτο πλοίο που ερευνούμε στη Βόρεια Ελλάδα. Για εμάς σε κάθε πλοίο το ενδιαφέρον είναι η ιστορία. Είναι οι ιστορίες που μας τραβούν και όχι τα ίδια τα ναυάγια. Εδώ το πολύ ενδιαφέρον είναι πως υπάρχει η ιστορία του Maxime Laubeuf, του σχεδιαστή “πατέρα των υποβρυχίων”, ενός θρύλου στη Γαλλία. Την έρευνα για το συγκεκριμένο υποβρύχιο την ξεκινήσαμε το 2014 και βρήκαμε πως ήταν ένα μοντέλο με μοναδικά χαρακτηριστικά, με καινοτομίες για την εποχή».

«Η κλάση αυτή των υποβρυχίων ήταν η “Pluviose” του Γαλλικού Ναυτικού και το “Floréal” ήταν ένα από τα 18 υποβρύχια της κλάσης. Είχε δε καθελκυστεί το 1908 που σημαίνει πως ήταν δέκα χρόνια σε υπηρεσία. Πρόκειται για ένα σκάφος εντυπωσιακό για την εποχή, ιστορικό για τις καινοτομίες του, με 51 μέτρα μήκος, 550 τόνους βάρος, αξιόπλοο και αξιόμαχο με πολύ μεγάλη εμβέλεια χάρη και σε ένα καινοτόμο για την εποχή διπλό σύστημα πρόωσης – ατμού και συσσωρευτών – όπως και διπλό κύτος» ανέφερε. Δήλωσε, τέλος, ενθουσιασμένος για τη νέα ανακάλυψη που, όπως είπε, είναι το έκτο υποβρύχιο αλλά και «…το πρώτο υποβρύχιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου» που βρίσκει στην Ελλάδα.