Πέθανε στη Θεσσαλονίκη ο «μύθος» της κλασικής κιθάρας Όσκαρ Γκίλια

Πέθανε χθες στη Θεσσαλονίκη σε ηλικία 85 ετών, μία από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές προσωπικότητες στο χώρο της κλασικής κιθάρας, ο Όσκαρ Γκίλια (Oscar Ghiglia). Ο Ιταλός δάσκαλος και σολίστ, που πέρασε τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, σημάδεψε γενιές μουσικών σε όλο τον κόσμο.

«Ο Όσκαρ ήταν μυθική φυσιογνωμία για το χώρο της κλασικής κιθάρας διεθνώς και κατά τη γνώμη μου έχει επηρεάσει τη σύγχρονη ιστορία της. Έχει δώσει τουλάχιστον ένα μάθημα σε ένα τεράστιο αριθμό κιθαριστών σε ολόκληρο τον πλανήτη και έχει επηρεάσει πολύ την εξέλιξη του τρόπου διδασκαλίας του οργάνου», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η καθηγήτρια στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Έλενα Παπανδρέου, μαθήτριά του από τα 17 της χρόνια και από το 2006 σύζυγος του εκλιπόντος.

«Ο Όσκαρ Γκίλια υπηρξε μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για την παγκόσμια κιθαριστική κοινότητα. Ήταν ένας χείμαρρος μουσικότητας που, με όχημα την κλασική κιθάρα, αποτέλεσε μια από τις σπουδαιοτερες μουσικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα», επιβεβαιώνει ο Παύλος Κανελλάκης, ένας από τους ανθρώπους που είχε την ευλογία -όπως λέει- να μαθητεύσει δίπλα του από πολύ μικρή ηλικία και σήμερα, μετά από μια μακρά πορεία στο εξωτερικό, διδάσκει στην Ελβετία.

Η καλλιτεχνική πορεία του Γκίλια

Ο Όσκαρ Γκίλια, γεννημένος σε οικογένεια καλλιτεχνών, με πατέρα και παππού διάσημους ζωγράφους και μητέρα καταξιωμένη πιανίστα, κλήθηκε να διαλέξει ανάμεσα σε πινέλα και μελωδίες. Από την αρχική του επιλογή προέκυψε μια σειρά από ακουαρέλες και ελαιογραφίες, όμως η μουσική τον κέρδισε, χάρη στον πατέρα του, που κάποτε του ζήτησε να ποζάρει κρατώντας μια κιθάρα. Αυτός ο πίνακας ήταν η αρχή μιας ζωής αφιερωμένης στη μουσική.

Σπούδασε στο Κονσερβατόριο της Santa Cecilia της Ρώμης, αλλά η σημαντικότερη έμπνευση και επιρροή ήρθε με την μαθητεία του κοντά στον Andrés Segovia.

Συνεισέφερε στη σπουδή της κιθάρας, ιδρύοντας κιθαριστικές σχολές σε σημαντικά μουσικά φεστιβάλ (Aspen στις ΗΠΑ, Les Arcs στη Γαλλία, Gargnano στην Ιταλία), ήταν τακτικός επισκέπτης καθηγητής σε ξεχωριστά μουσικά κέντρα διεθνώς (Σχολή Juilliard στη Νέα Υόρκη, Northwestern University στο Σικάγο κ.α), ενώ το Πανεπιστήμιο του Hartford τον ανακήρυξε σε επίτιμο διδάκτορα.

Το 1976 διαδέχτηκε τον Andrés Segovia ως καθηγητής στην Accademia Chigiana της Siena, όπου για πάνω από 40 χρόνια έχει γαλουχήσει ταλαντούχους κιθαριστές, πλάθοντας το μουσικό τους περίγραμμα και την ερμηνεία τους.

Εκτός από σόλο ρεσιτάλ, έχει παίξει με κάποια από τα σημαντικότερα ονόματα διεθνώς (Victoria de Los Angeles, Jean Pierre Rampal, Salvatore Accardo, Yuri Bashmet, Pinchas Zuckerman, Laszlo Varga, Juilliard String Quartet κ.α.).

Τα τελευταία του CD με τη «Stradivarius» είναι αφιερωμένα στα έργα του Ponce και του Bach. H σχολή Mannes της Νέας Υόρκης ονόμασε το φεστιβάλ του 2008 «The Ghiglia Legacy», με την ευκαιρία των εβδομηκοστών του γενεθλίων, ενώ ανάλογος εορτασμός έγινε δέκα χρόνια μετά, στο Φεστιβάλ της Ταϊβάν.

Η σχέση του Όσκαρ Γκίλια με την Ελλάδα και την Έλενα Παπανδρέου

Μετά τη συνταξιοδότησή του από τη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου κατείχε την έδρα καθηγητή κιθάρας στη Musik-Akademie der Stadt Basel από το 1983 έως το 2005, η διδασκαλία του συνεχίστηκε, σε διάφορα master classes στην Ελλάδα, την Ιταλία και τις ΗΠΑ.

Τότε ήταν που έγινε ζευγάρι με την Έλενα Παπανδρέου και μαζί μ’ αυτήν επέλεξε και τη χώρα μας. Από το 2005 ζούσε στην Αθηνα και από το 2010 στη Θεσσαλονίκη. «Είχε ενσωματωθεί στο χώρο των Ελλήνων μουσικών, τον αγαπούσαν όλοι, έχει δώσει τόσα μαθήματα, ενώ τα τελευταία χρόνια που ήταν σχετικά κουρασμένος και άρρωστος, δεν μπορούσε πια να ταξιδέψει και να μετακινηθεί, πρόσφερε υπο τύπου υποτροφίας δωρεάν μαθήματα σε αριστούχους φοιτητές κιθάρας του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του ΠΑΜΑΚ, όπου είμαι καθηγήτρια», αναφέρει η κ. Παπανδρέου, παρουσιάζοντας ένα μικρό παράδειγμα της γενναιοδωρίας και της προσφοράς του.

Το μάθημα του Όσκαρ, μάθημα ζωής για χιλιάδες ανθρώπους

Από την είδηση του θανάτου του Όσκαρ Γκίλια, η Έλενα Παπανδρέου δεν σταμάτησε να δέχεται μηνύματα συμπαράστασης από ανθρώπους από όλο τον κόσμο, που για μία ακόμη φορά εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους για τη συνάντησή τους με τον μυθικό δάσκαλο και τόνιζαν πόσο πολύ επηρέασε τη ζωή τους ολόκληρη -και όχι μόνο τη μουσική.

«Είναι πράγματα που τα ήξερα, γιατί μου τα λέγανε κατά καιρούς, αλλά συνεχίζω να δέχομαι πολύ συγκινητικά σχόλια. Έχει αφήσει ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στις ζωές πολλών χιλιάδων ανθρώπων. Ένας κιθαριστής μου μιλούσε χθες και μου έλεγε ότι ο Όσκαρ έχει επηρεάσει τη ζωή του από κάθε άποψη, από τα 14 του χρόνια, ακόμα και το γάμο του, ακόμα και τη σημαντική θέση καθηγητή που πήρε τελικά. Αυτό είναι ένα από τα πάρα πολλά παραδείγματα», υπογραμμίζει η Έλενα Παπανδρέου.

«Δεν ηταν μονο ενας σπουδαιος καθηγητής κλασικης κιθαρας. Ήταν ένας φιλόσοφος της μουσικής. Δεν δίδασκε με στόχο τον εντυπωσιασμό του σήμερα, αλλά τη συγκίνηση και την ωριμότητα του αύριο. Έμαθα πολλά στα κατ’ ιδίαν μαθήματα μαζί του. Έμαθα περισσότερα όταν τον παρακολουθούσα να διδάσκει άλλους φοιτητές. Έμαθα ακόμα πιο πολλά όταν τον άκουγα να μιλάει για τη μουσική. Κυρίως όμως έμαθα δίπλα του πως το ταλέντο αποτελείται από τρία στοιχεία: Δουλειά, δουλειά και δουλειά και πως η αγάπη και η πίστη σε αυτο που κάνουμε είναι οι σημαντικότερες κι οι πιο ουσιαστικές αρετές», λέει από την πλευρά του ο κ. Κανελλάκης.

Κάποιοι από τους σημερινούς καθηγητές των σημαντικότερων μουσικών σχολών του κόσμου υπήρξαν μαθητές του Γκίλια, ενώ η Έλενα Παπανδρέου δεν σταμάτησε ποτέ να μαθαίνει δίπλα του. «Για παράδειγμα, έναν συγκεκριμένο δίσκο του με μουσική του Manuel Maria Ponce, μπορεί να τον έχω ακούσει -χωρίς υπερβολή- τετρακόσιες φορές. Κι έμαθα τόσο πολύ ακούγοντας αυτό το παίξιμο, που μου άλλαξε τον τρόπο που σκέφτομαι, τον τρόπο που ακούω, που παίζω και που διδάσκω μουσική. Φυσικά σαν κι εμένα έχει επηρεάσει πάρα πάρα πολλούς άλλους», αναφέρει.

Δεν είναι τυχαίο που το 2018, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 80 ετών του Όσκαρ Γκίλια, το Netflix παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Oscar’s Lesson» («Το μάθημα του Όσκαρ»), όπου ο κλασικός κιθαρίστας αφηγείται την ιστορική καριέρα του ως μουσικού και δασκάλου, επιδεικνύει τις εξαιρετικές του ικανότητες, ενώ κάποιοι από τους σημαντικούς μαθητές του, μιλούν γι’ αυτόν.

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Έλενα Παπανδρέου