Η Θεσσαλονίκη, σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών στον ρου της Ιστορίας, συνεχίζει να αναδεικνύει τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα (και) μέσα από τις γαστρονομικές της γειτονιές.
Πέρα από τα εστιατόρια και τα street food σημεία, που συχνά προσφέρουν εκδοχές των διεθνών κουζινών προσαρμοσμένες στο τοπικό γούστο, υπάρχουν σημεία στην πόλη όπου η αυθεντικότητα βρίσκει τον τρόπο να εκφραστεί πιο άμεσα. Ο λόγος για τα σούπερ μάρκετ και τα παντοπωλεία της Θεσσαλονίκης με διεθνή χαρακτήρα.
Αυτά τα μικρά -ενίοτε και μεγαλύτερα- καταστήματα, διασκορπισμένα σε γειτονιές του κέντρου της πόλης αλλά και περιφερειακά, δεν είναι απλώς εμπορικά σημεία. Λειτουργούν ως πύλες πολιτισμικής ανταλλαγής, προσφέροντας στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης τη δυνατότητα να προσεγγίσουν ξένες κουζίνες, να πειραματιστούν με νέα υλικά και να κατανοήσουν πτυχές της καθημερινότητας κοινοτήτων που ζουν και εργάζονται δίπλα τους. Πολλοί Θεσσαλονικείς συνδυάζουν την εικόνα των «εθνοτικών» παντοπωλείων κυρίως με την Ασία, και ειδικότερα την Άπω Ανατολή. Προϊόντα από την Κίνα, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Ταϊλάνδη έχουν βρει τη θέση τους σε ράφια καταστημάτων στο κέντρο. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες κουλτούρες που εδώ και δεκαετίες διαμορφώνουν τον πολυπολιτισμικό καμβά της πόλης.
Σούπερ μάρκετ «Μόσχα»: Ρωσικές ρίζες με ελληνική καρδιά
Στην οδό Λαγκαδά, το σούπερ μάρκετ «Μόσχα» λειτουργεί από το 2001 σαν μια γωνιά της ρωσικής πρωτεύουσας μέσα στη Θεσσαλονίκη. Προσφέρει παραδοσιακά προϊόντα, αλλά και καλλυντικά και είδη καθημερινής χρήσης από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του πρώην «Ανατολικού Μπλοκ».
Η Μαρίνα Ελευθεριάδου, συνιδιοκτήτρια του καταστήματος, αφηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την ιστορία του. «Ήρθαμε το 1990 από τη Ρωσία με τον αδελφό μου. Δυσκολευτήκαμε όπως όλοι, ψάχναμε με τι να ασχοληθούμε. Κάποια στιγμή καταλάβαμε, επειδή ήταν πολλοί αυτοί που ήρθαν από την πρώην Σοβιετική Ένωση και έχουν στο μυαλό τους όλα αυτά στα οποία ήταν συνηθισμένοι, ότι καλό θα ήταν να ανοίξουμε ένα τέτοιο μαγαζί». Από ένα μικρό παντοπωλείο σε μια στενή στοά της οδού Λαγκαδά, εγχείρημα που ξεκίνησε ο αδελφός της, το μαγαζί αυτό μετατράπηκε, χάρη στην προτίμηση του κόσμου, σε ένα σούπερ μάρκετ, το οποίο επισκέπτονται πελάτες από όλη τη Θεσσαλονίκη για να προμηθευτούν γνώριμες γεύσεις ή και να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. Αρχικά εξυπηρετούσαν κυρίως ρωσόφωνους πελάτες, αλλά με το πέρασμα των χρόνων, το πελατολόγιο διευρύνθηκε, περιλαμβάνοντας όλους όσοι άρχισαν να αναζητούν νέες γευστικές απολαύσεις. Πλέον, οι πελάτες του σούπερ μάρκετ «Μόσχα» γνωρίζουν και τις ονομασίες των προϊόντων που σπεύδουν να προμηθευτούν, όπως τα ζυμαρικά βαρένικα, πελμένι και χινκάλι.
Η ατμόσφαιρα στο κατάστημα έχει μια «γεύση» από το παρελθόν για πολλούς πελάτες, οι οποίοι βρίσκουν τρόφιμα που τούς θυμίζουν τα παιδικά τους χρόνια. Η ίδια η κ. Ελευθεριάδου εκτιμά πως η πόλη της Θεσσαλονίκης ανέκαθεν ήταν ανοιχτή στην πολυπολιτισμικότητα και την ποικιλία, λόγω της ιστορίας της, στοιχεία που βοηθούν στην ομαλή ένταξη τέτοιων επιχειρήσεων.
Οι προμήθειες γίνονται από τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Πολωνία, τη Γερμανία και άλλες χώρες, ενώ παράλληλα το κατάστημα διαθέτει και ελληνικά προϊόντα. Ωστόσο, η δυσκολία στην εισαγωγή ρωσικών προϊόντων λόγω δασμών και γεωπολιτικών εξελίξεων, όπως ο πόλεμος Ρωσίας -Ουκρανίας, είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουν, με τη ζήτηση, όμως, να παραμένει σταθερή.
Baghdad Market: Ένα διαφορετικό αραβικό παζάρι στην Θεσσαλονίκη
Ισχυρό αποτύπωμα έχουν και τα μικρά καταστήματα αραβικών κοινοτήτων γύρω από την Εγνατία και την οδό Βενιζέλου, διασκορπισμένα σε όλο το ιστορικό κέντρο, με γεύσεις όχι τόσο μακρινές από τη μεσογειακή κουζίνα. Στην αρχή της οδού Κλεισούρας, κοντά στο Καραβάν Σαράι, βρίσκεται από το 2020 το παντοπωλείο Βαγδάτη, που υποδέχεται ένα ευρύ φάσμα πελατών. Στους πάγκους του βρίσκεις φρέσκους χουρμάδες, έντεκα διαφορετικές ποικιλίες από ρύζι μπασμάτι, μπαχαρικά αλεσμένα στο χέρι, γλυκά, ταχίνι, καφέδες και τσάι από χώρες της Μέσης Ανατολής και της βόρειας Αφρικής, την Ινδία και πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη.
Ο ιδιοκτήτης του Ayad Dawoodi ήρθε από το Ιράκ πριν από είκοσι χρόνια. Η έμπνευση για το άνοιγμα της επιχείρησης προήλθε από την προσωπική του αγάπη για τη μαγειρική και τη δυσκολία να βρει προϊόντα της χώρας του, αλλά και άλλων περιοχών της Μέσης Ανατολής, στην Θεσσαλονίκη.
Παρά τις αρχικές δυσκολίες, ο κ. Dawoodi κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ελληνικού κοινού. «Στην αρχή είχαν αμφιβολίες για τα αραβικά προϊόντα. Έτσι είχαμε μόνο πελάτες από αραβικές χώρες. Μετά, όταν είδαν οι Έλληνες ότι το μαγαζί είναι πολύ καθαρό, έχει καλές τιμές και είμαστε πολύ καλοί με τους πελάτες, άρχισαν να το προτιμούν. Τώρα από τα δέκα άτομα, οι εφτά είναι Έλληνες», αναφέρει ο κ. Dawoodi.
Με την επιχείρησή του, ο κ. Dawoodi έχει ανοίξει τον δρόμο στους Θεσσαλονικείς να πειραματιστούν με τις διαφορετικές γεύσεις και τις συνταγές που ο ίδιος τους προτείνει, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν γαστρονομικές γέφυρες. Μάλιστα, ο ίδιος καλεί το ελληνικό κοινό να ανακαλύψει διαφορετικές γεύσεις. «Οι άνθρωποι πρέπει να δοκιμάζουμε, για να μάθουμε, αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση να καταλάβεις τη γεύση από μια διαφορετική κουζίνα, δεν θα ξέρεις αν είναι καλό ή κακό, αν θα σου αρέσει», τονίζει.
Οι προκλήσεις για το Baghdad Market εξακολουθούν να υπάρχουν, λόγω των δυσκολιών στην εισαγωγή προϊόντων από τις χώρες προέλευσης, με τις παραγγελίες να γίνονται συχνά μέσω Ευρώπης, ειδικά Γερμανίας, Ολλανδίας και Βελγίου. Ωστόσο, ο κ. Dawoodi είναι αισιόδοξος για το μέλλον και έχει στα σχέδιά του να μεταφέρει το κατάστημα σε μεγαλύτερο χώρο, όπου σκοπεύει να προσθέσει ένα κρεοπωλείο. Η καινοτομία της ιδέας στηρίζεται στη δυνατότητα των πελατών να αγοράζουν τα φρέσκα κρέατα και να τα απολαμβάνουν ψημένα επί τόπου, δημιουργώντας έτσι την αυθεντική εμπειρία ενός παραδοσιακού αραβικού παντοπωλείου.
Mini Mix Markt: Γεύσεις από Ανατολική Ευρώπη
Στην οδό Εγνατίας 27, το Mini Mix Markt είναι σημείο αναφοράς για τις κοινότητες από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, αλλά και τουρίστες αυτών των χωρών, που αναπολούν τις γνώριμες γεύσεις της παιδικής τους ηλικίας.
Η αλυσίδα Mix Markt ξεκίνησε από τη Γερμανία από Ρώσους μετανάστες, με τα πρώτα καταστήματα να ανοίγουν στη Θεσσαλονίκη το 2008, ενώ το συγκεκριμένο κατάστημα λειτουργεί από το 2014. «Τα προϊόντα μας κατασκευάζονται στη Γερμανία με ρωσικές συνταγές, ενώ έχουμε ουκρανικά, τσέχικα και πολωνικά προϊόντα», αναφέρει η Ελένη Ατματζίδου, υπάλληλος του καταστήματος. «Οι Έλληνες, τα τελευταία χρόνια τα προτιμούν περισσότερο, βοήθησε και το διαδίκτυο που τους έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσουν και να δοκιμάσουν τις γεύσεις αυτές».
Αλλαντικά, καπνιστά ψάρια, χαβιάρι, τα ζυμαρικά βαρένικα και πελμένι είναι μερικά από τα δημοφιλή προϊόντα, με τις νέες γενιές να ανακαλύπτουν αυθεντικές παραδοσιακές γεύσεις. «Κάποια προϊόντα που είναι στο ράφι μπορεί να έχουν ιστορία πάνω από 50 ετών, να τα έχουν στο μυαλό τους οι άνθρωποι και να τα βρίσκουν εδώ», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ηλίας Πολιτίδης, υπεύθυνος του καταστήματος.
Το σχέδιο για το μέλλον είναι η επέκταση των καταστημάτων σε όλη την Ελλάδα, ακόμα και σε νησιά, προκειμένου να εξυπηρετηθούν περισσότεροι ρωσόφωνοι μετανάστες αλλά και Έλληνες καταναλωτές. «Στόχος των καταστημάτων αυτών είναι να προσεγγίσει περισσότερο το ελληνικό κοινό για να μάθουν τα προϊόντα και να μπουν κι αυτοί στην αγορά μας», τονίζει ο κ. Πολιτίδης.
La Vega: Λατινοαμερικάνικες πινελιές
Κοντά στο κέντρο της πόλης, στην «καρδιά» της Πλατείας Ναυαρίνου βρίσκεται και ένα ντελικατέσεν με αυθεντικές γεύσεις από χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, που λειτουργεί εδώ και έναν χρόνο. Η ιδιοκτήτρια Κορνηλία Ζωγράφου, με ρίζες από την Ελλάδα και τη Δομινικανή Δημοκρατία, θεώρησε ότι είχε έρθει ο καιρός να φέρει άγνωστες για τους Έλληνες και γνώριμες για την ίδια γεύσεις της παιδικής της ηλικίας από την κουζίνα της μαμάς της στο τραπέζι των Ελλήνων. Όπως τονίζει, «Λατίνοι φίλοι μου, εδώ, που έχουμε μεγαλώσει όλοι μαζί, όταν βρισκόμαστε λέγαμε πού θα βρούμε προϊόντα και γεύσεις της πατρίδας μας, οπότε έτσι ήρθε η ιδέα να ανοίξουμε το κατάστημα».
Το La Vega περιλαμβάνει γεύσεις από τη Δομινικανή Δημοκρατία, το Εκουαδόρ, την Κολομβία, το Περού, τη Βραζιλία, το Μεξικό και τη Βενεζουέλα, όπως καλαμποκάλευρο για arepas και άλλα σνακ, φρέσκες πιπεριές jalapenos, τορτίγιες, σοκολάτες και μπαχαρικά στη γαστρονομική κουλτούρα των Άνδεων.
Στην αρχή το κατάστημα στηριζόταν κυρίως σε Λατινοαμερικανούς πελάτες. Σιγά σιγά, με διαφήμιση μέσω των κοινωνικών δικτύων και τη συμμετοχή σε food festivals της πόλης, άρχισαν να έρχονται και Έλληνες, με το πελατολόγιο να χωρίζεται πλέον σε 60%-40%. Αγαπημένα προϊόντα που προτιμούν, τόσο οι Λατίνοι όσο και οι Θεσσαλονικείς, είναι το καλαμποκάλευρο, το πλάτανο, αδελφικό φρούτο της μπανάνας για χρήση σε συνταγές, η ρίζα γιούκα-κασάβα και το τσάι γιέρβα μάτε.
Η ίδια πιστεύει ότι η Θεσσαλονίκη έχει ακόμα να διανύσει δρόμο στην αποδοχή της διαφορετικότητας στη γαστρονομία, καθώς οι Θεσσαλονικείς δοκιμάζουν ακόμα με δυσκολία νέες γεύσεις. «Η αλήθεια είναι ότι αν υπήρχε το συγκεκριμένο κατάστημα στην Αθήνα, που έχεις περισσότερες επιλογές, ο κόσμος είναι πιο μαθημένος στο να βγει να αγοράσει κάτι διαφορετικό, πιστεύω ότι θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα. Στη Θεσσαλονίκη είναι λίγο πιο περιορισμένο το κοινό της». Ωστόσο, όταν γίνεται η πρώτη δοκιμή, μετά οι πελάτες επιστρέφουν, εξερευνώντας και τις κουζίνες άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής, πέρα από το Μεξικό. Όπως τονίζει η κ. Ζωγράφου, «ο Έλληνας ενθουσιάζεται πολύ γρήγορα με τη φιλοσοφία της Λατινικής Αμερικής».
Το όνειρό της επικεντρώνεται στο να επεκταθεί και στην Αθήνα, αλλά με την αίσθηση ενός αυθεντικού ντελικατέσεν που να συνδυάζει την αγορά των προϊόντων με τη δοκιμή τους σε πολύχρωμες συνταγές μαγειρεμένες με αγάπη από το προσωπικό. «Πιστεύω, ότι αυτό το εγχείρημα θα πάει πάρα πολύ καλά, γιατί η κουζίνα της Λατινικής Αμερικής είναι και κοντά στις ελληνικές γεύσεις», καταλήγει η κ. Ζωγράφου.
Μια πόλη μέσα από τις γεύσεις της
Το κοινό στοιχείο που ενώνει όλα τα παραπάνω παντοπωλεία είναι η προσπάθεια να φέρουν πιο κοντά τις γεύσεις και τις παραδόσεις των ξένων κοινοτήτων με το ελληνικό κοινό. Δεν είναι μόνο πηγή υλικών για μαγείρεμα, αλλά και τόποι συνάντησης, ανταλλαγής και κατανόησης. Αντικατοπτρίζουν το πρόσωπο μιας πόλης που παραμένει δεκτική στο διαφορετικό και αναζητά τρόπους να το ενσωματώνει δημιουργικά.
Με τη βοήθεια του διαδικτύου, των κοινωνικών μέσων δικτύωσης και της αυξανόμενης κινητικότητας των ανθρώπων, η γαστρονομική συνάντηση των πολιτισμών στην Θεσσαλονίκη αποκτά νέες διαστάσεις. Όπως υπογραμμίζουν οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων, η πρώτη γνωριμία με ένα προϊόν μπορεί να λειτουργήσει ως πολιτισμική γέφυρα, που ρίχνει τους τοίχους της άγνοιας και της προκατάληψης, δημιουργώντας κοινότητες μέσα από γεύσεις. Και καθώς οι γεύσεις από όλο τον κόσμο γεμίζουν τα ράφια των παντοπωλείων, το τραπέζι της Θεσσαλονίκης μεγαλώνει για να χωρέσει όλο και περισσότερους.
πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ
