Date:
Το θεωρούμε το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Είναι σύμβολο υγιεινής ζωής και μιας καλοκουρδισμένης ρουτίνας, βρίσκεται σε κάθε μενού καφετεριών και εστιατορίων, σε πολλές ευφάνταστες παραλλαγές. Μπορεί να είναι μια φέτα ψωμί με μέλι, ένα μπολ με γάλα και κορν φλέικς, τοστ με αβοκάντο ή και τηγανιτά αυγά με μπέικον. Κι όμως, το πρωινό γεύμα είναι μια σχετικά πρόσφατη «ανακάλυψη» στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Το «αμαρτωλό» πρωινό
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι, γνωστοί για τις διατροφικές εμμονές τους, θεωρούσαν πως ο άνθρωπος πρέπει να τρώει μόνο ένα γεύμα τη μέρα, καθώς έτσι θα είχε καλύτερη πέψη. Το καταναλώσει κάποιος περισσότερα από ένα γεύματα, θεωρούνταν ανεπίτρεπτη λαιμαργία.
Αυτή η πεποίθηση συνέχισε να επικρατεί για πολλά χρόνια. Τα σκοταδιστικά χρόνια του Μεσαίωνα, όταν ο απλός κόσμος γευμάτιζε κατά τις επιταγές της μοναστηριακής ζωής, απαγορευόταν η λήψη τροφής πριν την πρωινή Θεία Λειτουργία. Θεωρείται πως η αγγλική λέξη για το πρωινό (breakfast) εχει τις ρίζες της σε εκείνη την εποχή, μεταφραζόμενη ως «σπάω τη νυχτερινή νηστεία».
Μάλιστα, ο Θωμάς Ακινάτης έγραφε στο βιβλίο του “Summa Theologica” πως, το να τρώει κάποιος πολύ νωρίς μέσα στη μέρα, αποτελούσε αμαρτία: το πρωινό γεύμα ήταν ασέβεια και ένδειξη αδύναμου χαρακτήρα που υποκύπτει στις σαρκικές απολαύσεις. Κατ’ εξαίρεση, επέτρεπε την κατανάλωσή του από μικρά παιδιά, ηλικιωμένους και εργάτες.
Η επανάσταση της σοκολάτας και η απενοχοποιήση του πρωινού
Με την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου, οι νέες γεύσεις που προσέφεραν οι τροφές της Αμερικανικής ηπείρου ενθουσίασαν τους πλούσιους Ευρωπαίους και μια από αυτές ήταν η σοκολάτα. Το 16ο αιώνα, οι αστοί έπιναν με μανία το εκχύλισμα του πολύτιμου σπόρου του κακάο και ύστερα από πιέσεις, το 1662, η Καθολική Εκκλησία κατέληξε πως το να πίνεις κανείς τη σοκολάτα του το πρωί δεν αποτελούσε αμάρτημα, αφού τα ροφήματα δεν θεωρούνταν τροφή, καθότι υγρά.
Λίγο αργότερα, όλες οι κοινωνικές τάξεις άρχισαν να απολαμβάνουν το πρωινό τους γεύμα χωρίς το φόβο της κόλασης να πλανάται πάνω από το τραπέζι τους. Στα σπίτια των εύπορων οικογενειών, ο καφές, το τσάι και τα αυγά αποτελούσαν πλέον καθημερινή πρωινή συνήθεια και μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, κάθε αστός που σεβόταν τον εαυτό του είχε ξεχωριστό δωμάτιο πρωινού στην έπαυλή του, όπου κατανάλωνε κρέας, γλυκά και ενίοτε αλκοόλ. Όταν το κυνήγι έγινε η απόλυτη αριστοκρατική συνήθεια, οι οικογένειες έστηναν πολυήμερα πάρτι για να γευτούν τους καρπούς της δραστηριότητας αυτής, και στο πρωινό σερβίρονταν ως και 24 διαφορετικά πιάτα.
Φυσικά, τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα δεν απολάμβαναν τέτοιες πολυτέλειες. Κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι εξαντλητικές συνθήκες εργασίας απαιτούσαν τεράστιες δόσεις ενέργειας από τους εργάτες, και το πρωινό γεύμα ήταν απαραίτητο προκειμένου να αντέξουν τις ατελείωτες ώρες μόχθου στα εργοστάσια. Συχνά, τα αφεντικά μοίραζαν μικρά αλμυρά κέικ στους εργάτες, καθώς η νοοτροπία του έτοιμου φαγητού μαζικής παραγωγής κέρδιζε σταδιακά έδαφος.
Το πρωινό του 20ου αιώνα
Τη δεκαετία του ’20, η αμερικανική εταιρία Beech-Nut Packing Company πουλούσε ένα νέο προϊόν: το συσκευασμένο μπέικον σε φέτες. Για να το προωθήσει, προσέλαβε τον πρωτοπόρο διαφημιστή και σύμβουλο δημοσίων σχέσεων Edward Bernays, ο οποίος αποφάσισε να πείσει το κοινό πως το κρέας είναι απαραίτητο συστατικό της καθημερινής διατροφής.
Γνωρίζοντας πως οι Άγγλοι ήδη έτρωγαν μπέικον για πρωινό, μαζί με τη βοήθεια φίλων του γιατρών, διεξήγαγε μια έρευνα που απεδείκνυε πως το πρωινό είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας, και πως μια λιπαρή και βαριά τροφή -όπως το μπέικον- είναι προτιμότερη από κάτι πιο ελαφρύ. Μετά από τις συμβουλές 5000 πληρωμένων γιατρών προς τους πελάτες τους, οι Αμερικάνοι έκαναν τα αυγά με το μπέικον το εθνικό τους πρωινό.
Στον αντίποδα, καθώς το κίνημα της υγιεινής και χορτοφαγικής, χωρίς επεξεργασμένα τρόφιμα, δίαιτας, άρχισε να ανατέλλει στην Αμερική, ο πουριτανός Dr. John Harvey Kellogg εισήγαγε και πάλι την έννοια της εγκράτειας στη διατροφή. Τα γλυκά, το αλκοόλ και το τσάι ήταν ήδη εκτός μόδας, και η παρατηρούμενη αύξηση της παχυσαρκίας, μαζί με μια γενικευμένη δυσπεψία, αποδόθηκαν στο πρωινό που περιείχε λίπη και πρωτεΐνες.
Ο Kellogg, με την πεποίθηση πως ένα ελαφρύ και εύπεπτο πρωινό θα μετρίαζε την επιθυμία για σαρκική απόλαυση –και πάλι η λαιμαργία και η αμαρτία στο προσκήνιο- δημιούργησε ένα προϊόν ηθικό και ταυτόχρονα πολύ εύχρηστο: τα κορν φλέικς. Η επιτυχία τους ήταν άμεση. Ο αδερφός του, Will Keith Kellogg, θέλοντας να διευρύνει το καταναλωτικό κοινό, σκέφτηκε πως η προσθήκη ζάχαρης θα απογείωνε τις πωλήσεις.
Ο υγιεινιστής John αρνήθηκε κατηγορηματικά και ο Will Keith έφτιαξε τη δικία του εταιρία, τη γνωστή Kellog’s, απαγορεύοντας νομικά στον αδερφό του να χρησιμοποιεί το επίθετό τους για τα δικά του, άγλυκα δημητριακά. Ταυτόχρονα, ο Sylvester Graham πουλούσε τη δική του εκδοχή αμυλούχου πρωινού, τα πρώτα κράκερς, που θα «μείωναν τις σεξουαλικές και στομαχικές διαστροφές».
Το πρώτο γεύμα της ημέρας είχε εδραιωθεί για τα καλά και η αμερικανική κυβέρνηση το παρουσίαζε ως το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας. Αν και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέκοψε τη λαμπρή πορεία του πρωινού, σύντομα, από τη δεκαετία του ’50 και μετά, άλλα προϊόντα όπως οι τοστιέρες, το ψωμί σε φέτες και ο στιγμιαίος καφές εισέβαλαν σε κάθε νοικοκυριό, πάντα σε γρήγορη και πρακτική μορφή που δεν απαιτούσε μαγείρεμα, καθώς και οι γυναίκες πλέον είχαν ενταχθεί στο εργατικό δυναμικό, με πολύ λιγότερο χρόνο στη διάθεσή τους.
Σήμερα, γνωρίζουμε πλέον με επιστημονικά δεδομένα πόσο σημαντικό είναι να τρώμε ένα καλό γεύμα πριν ξεκινήσουμε τη μέρα μας, στην πραγματικότητα όμως το πρωινό όπως το ξέρουμε, ξεκίνησε ως μάρκετινγκ για τις διατροφικές καινοτομίες των Αμερικανών επιχειρηματιών. Εντούτοις, εξακολουθεί να ακολουθεί τις τάσεις της μόδας και της διαφήμισης, άλλοτε με χαμηλά λιπαρά της δεκαετία του ’90, με χαμηλούς υδατάνθρακες το ’00, χωρίς γενετικώς τροποποιημένα συστατικά, χωρίς ζωικά προϊόντα, χωρίς γλουτένη, με βιολογικές τροφές, κ.ο.κ.
Σε κάθε περίπτωση, αγνοήστε το μάρκετινγκ, ακούστε το σώμα σας και διαλέξτε εσείς τον τρόπο που θα τροφοδοτήσετε τον οργανισμό σας με ενέργεια, έχοντας κατά νου πως όλα επιτρέπονται, αρκεί να μην περιορίζεστε στο γνωστό ελληνικό πρωινό που λέγεται καφές-και-τσιγάρο.
Πηγή topontiki.gr
