Αντιμετωπίζοντας την προκατάληψη της ψυχικής διαταραχής
«Επαιρνε αγωγή για ψυχική νόσο», «λάμβανε φαρμακευτική αγωγή την τελευταία πενταετία». Αυτοί οι δύο τίτλοι και παραλλαγές τους κυριάρχησαν προχθές στον ηλεκτρονικό Tύπο, αποδίδοντας εμμέσως πλην σαφώς τον μυστηριώδη θάνατο ενός νέου ανθρώπου σε αυτοκτονία. Δεν είναι η πρώτη φορά. Τα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούν συχνά την ψυχική διαταραχή ως κάποιου είδους «ενοχοποιητικό στοιχείο», συνδέοντάς την με αυτοκτονίες ή εγκληματικές πράξεις.
Σύμφωνα με τον Αργύρη Στριγγάρη, καθηγητή Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων στο ΕΚΠΑ και στο University College London, πρόκειται για ερμηνευτικά άλματα που βασίζονται στην παρανόηση της στατιστικής. Οπως διευκρινίζει, οι άνθρωποι με σοβαρά ψυχικά νοσήματα (διπολική διαταραχή, ψυχώσεις, κατάθλιψη κ.ά.) πεθαίνουν γενικώς έως και 20 χρόνια νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό.
Ο κύριος λόγος του πρόωρου θανάτου, γύρω στο 70%, είναι τα λεγόμενα φυσικά αίτια (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα, χρόνιες νόσοι, καρκίνος, λοιμώδη νοσήματα κ.λπ.). «Με το άκουσμα όρων όπως ψυχικά ασθενής, ενεργοποιείται αυτόματα ένα ολόκληρο συνονθύλευμα συνοδών σκέψεων, όπως η αυτοκτονία και το έγκλημα», λέει ο κ. Στριγγάρης στην «Κ». «Αυτοί οι αυτοματισμοί είναι κατανοητοί μεν από ψυχολογικής πλευράς, αλλά προφανώς δυνητικά βλαπτικοί και αντιμετωπίζονται με την κάπως πιο ψυχρή σκέψη, με την πραγματική αποτίμηση των πληροφοριών. Κάνοντάς το αυτό θα συνειδητοποιήσουμε ότι ενώ όντως η αυτοκτονία, ας πούμε, είναι πολύ συχνότερη σε ψυχικά ασθενείς από ό,τι στον γενικό πληθυσμό, η αυτοκτονία είναι ένα πολύ σπάνιο γεγονός και ότι οι ψυχικά ασθενείς είναι πάρα πολύ πιο πιθανό να πεθάνουν από κάτι άλλο, κυρίως από φυσικά αίτια».
«Με το άκουσμα όρων όπως ψυχικά ασθενής, ενεργοποιείται αυτόματα ένα ολόκληρο συνονθύλευμα συνοδών σκέψεων, όπως η αυτοκτονία και το έγκλημα», λέει ο καθηγητής Ψυχιατρικής Αργύρης Στριγγάρης.
Το στίγμα
Οι εύκολες αναγνώσεις συντηρούν τον φόβο και την προκατάληψη του κοινού σε σχέση με την ψυχική νόσο, δυναμιτίζοντας την προσπάθεια καταπολέμησης του στίγματος. «Το στίγμα μπορεί να επιβαρύνει τα πράγματα τραγικά και ξέρουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που οδηγήθηκαν στον θάνατο λόγω του αποκλεισμού και της χλεύης που τους επιφύλαξε η κοινωνία. Το ρεπορτάζ για ανθρώπους με ψυχικά νοσήματα δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν θέλω να κακολογήσω συναδέλφους σας που πρέπει σε λίγο χώρο να αναφερθούν σε περίπλοκα ζητήματα. Νομίζω, δε, ότι έχουμε κυρίως εμείς οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα όσοι ασχολούμαστε με τη δημόσια υγεία μια υποχρέωση να θέτουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις».
Οπως λέει, «μια σκέψη είναι να υπάρξει μια συμφωνία για το πώς να γίνεται αναφορά μέσω των ΜΜΕ σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η αυτοκτονία, μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει στο εξωτερικό με αφορμή συστάδες αυτοχειριασμών έπειτα από εκπομπές και ειδήσεις που μιλούσαν για την αυτοκτονία με εντυπωσιοθηρικό τρόπο».
Εχουμε πάντως διανύσει σημαντική απόσταση από τότε που κανείς στην Ελλάδα δεν μιλούσε για ψυχικά προβλήματα. «Ιδιαιτερότητες στη συμπεριφορά λόγω άγχους, θλίψης κ.λπ. αποδίδονταν σε ηθική αδυναμία, τεμπελιά κ.λπ. Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι οι οικογένειες πάσχιζαν να κρύψουν κάθε ίχνος ψυχικών συμπτωμάτων, μην τυχόν και χαλάσουν προξενιά κ.λπ. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες και σίγουρα από την εποχή της πανδημίας του κορωνοϊού, τα πράγματα φαίνεται να έχουν αλλάξει. Οι άνθρωποι μιλούν όλο και περισσότερο για την ψυχική υγεία. Αυτό είναι εν πολλοίς καλό και απελευθερωτικό γι’ αυτούς που έχουν ψυχικά προβλήματα και θα πρέπει να είναι κάτι αυτονόητο. Ενας ασθενής με ψυχικά προβλήματα δικαιούται να έχει την ίδια αντιμετώπιση όπως κάθε άλλος ασθενής, με τους ίδιους πόρους, την ίδια κατανόηση και υποστήριξη. Η ανάπτυξη των υποδομών για τους ψυχικά πάσχοντες, όμως, έχει αργήσει στη χώρα μας και υπολείπεται πολύ άλλων κλάδων, ειδικά στα παιδιά, και ενώ η ρητορική έχει αλλάξει, η ουσία παραμένει η ίδια: είναι πολύ πιο δύσκολο να λάβει κανείς βοήθεια αν έχει οξύ κοιλιακό άλγος, παρά αν αυτοτραυματιστεί», καταλήγει ο κ. Στριγγάρης.
πηγή kathimerini.gr
Φωτ. Shutterstock