Credit Suisse: τι πήγε στραβά- του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα

του Κωνσταντίνου Μουτσιάνα
Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ.
Λέκτορας Χρηματοοικονομικών City College, University of York Europe Campus

 Η εμβληματική Credit Suisse προκάλεσε αναταραχή με «συστημικά χαρακτηριστικά» στις διεθνείς αγορές με την πλειονότητα των χρηματιστηριακών δεικτών -και κυρίως των τραπεζικών μετοχών-  να καταγραφούν σημαντικές απώλειες. Μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank, οι συνέπειες της οποίας περιορίστηκαν με την έγκαιρη εξαγορά της από την HSBC έναντι μιας στερλίνας, ο ελβετικός τραπεζικός κολοσσός φέρνει στο παγκόσμιο προσκήνιο εικόνες και κλίμα από την κατάρρευση της Lehman Brothers.

Την Τρίτη 14 Μαρτίου η ίδια η τράπεζα αναφέρει ότι στο πλαίσιο του εσωτερικού ελέγχου στις χρηματοοικονομικές της καταστάσεις εντοπίστηκαν σημαντικές αδυναμίες που σχετίζονται με την επαρκή αξιολόγηση των κινδύνων. Τονίζει, επιπλέον, ότι οι έλεγχοι που εφαρμόστηκαν και οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν δεν ήταν αποτελεσματικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Credit Suisse καθυστέρησε τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσής της μετά από ερωτήματα που έθεσε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Σημειώνεται ότι οι «σκιές» αφορούν τις καταστάσεις των χρηματοοικονομικών ροών των ετών 2019 και 2020, μια περίοδος όπου καταγράφονται σημαντικές εκροές καταθέσεων που φτάνουν τα 110 δις ελβετικά φράγμα. Υπό το βάρος σημαντικότατων σκανδάλων όπως η κατάρρευση του fund Archegos και της Greensill Capital, τα δημοσιεύματα για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, βιομηχανική κατασκοπεία κ.ά. κλόνισαν σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη των πελατών της Credit Suisse με συνέπεια να αποσύρουν μαζικά τις καταθέσεις τους. Επιπρόσθετα, το 2021 η Κομισιόν είχε επιβάλλει στην ελβετική τράπεζα πρόστιμα που ξεπερνούσαν τα 340 εκατ. ευρώ λόγω δημιουργίας καρτέλ στην αγορά συναλλάγματος.

Η απόρριψη από τη Saudi National Bank, του μεγαλύτερου ιδιώτη μετόχου της ελβετικής τράπεζας, να στηρίξει τη ρευστότητα της Credit Suisse επικαλούμενη περιορισμούς που απορρέουν από το ρυθμιστικό πλαίσιο προκάλεσε το «ξέσπασμα» ενός συστημικού επεισοδίου κρίσης με άμεση επίδραση στο ευρωπαϊκό αλλά και το αμερικάνικο τραπεζικό σύστημα. Σε αυτό το σκηνικό και παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις του προέδρου της Credit Suisse ότι δεν θα χρειαστεί κρατική στήριξη, την Πέμπτη 16 Μαρτίου η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα «έσωσε» την Credit Suisse παρέχοντας ρευστότητα ύψους 50,6 δις ευρώ. Πρόκειται, ουσιαστικά, για τη μεγαλύτερη χορήγηση ρευστότητας σε τραπεζικό ίδρυμα από το 2008 η οποία στοχεύει αφ’ενός στη διάσωση του ιδρύματος και αφ’ετέρου στον αποκλεισμό μετάδοσης της ανησυχίας και της κρίσης στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Δεν θα πρέπει να αγνοούμε ότι η Credit Suisse αποτελεί μια ελβετική τράπεζα με παγκόσμια χαρακτηριστικά και σημαντική παρουσία σε σημαντικές οικονομίες.

Δεδομένου ότι τα προβλήματα της τράπεζας είχαν αρχίσει να γίνονται αισθητά από το 2022, οι ευρωπαϊκές τράπεζες σταδιακά απομακρύνθηκαν με στόχο να περιορίσουν την έκθεσή τους σε μελλοντικούς κινδύνους. Αναφορικά με τις ελληνικές τράπεζες, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έκθεση τους στη Credit Suisse είναι σχεδόν αμελητέα. Ως εκ τούτου, δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας άμεσων επιπτώσεων. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, πάντως, είναι ότι ελβετικές εποπτικές αρχές αντιλήφθηκαν ότι η Credit Suisse είναι «πολύ μεγάλη για να την αφήσουν να πτωχεύσει» (too big to fail) και για αυτό τον λόγο φαίνεται πως δεν έγιναν δεύτερες σκέψεις για τη λήψη των αποφάσεων διάσωσης της τράπεζας.  Αυτό που αναδεικνύει, όμως, ο εφιάλτης της Credit Suisse είναι ότι η εποπτεία των συστημικών τραπεζών παρουσιάζει ακόμα κενά, παρά τα διδάγματα της παγκόσμιας κρίσης του 2008.