Ποιος γνωρίζει άραγε ότι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ολόκληρη η ανατολική Μακεδονία και η Θράκη αποτέλεσε ένα μεγάλο μέτωπο αεροπορικών επιχειρήσεων; Ότι στη Θάσο, στον Σταυρό Θεσσαλονίκης, στην Ξάνθη, στη Δράμα, υπήρχαν αεροδρόμια; Ότι στις περιοχές αυτές παράτολμοί άνδρες αψηφώντας κάθε κίνδυνο πέταξαν με αεροπλάνα της εποχής ρίχνοντας τις βόμβες με τα χέρια;
Ποιος γνωρίζει τους πρώτους Έλληνες πιλότους που έγραψαν ιστορία και έθεσαν τις βάσεις για την αεράμυνα της χώρας μας τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1920; Ένας από αυτούς ήταν ο Αριστείδης Μωραϊτίνης. Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, από τους πρωτοπόρους της ελληνικής αεροπορίας. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) πραγματοποίησε μαζί με τον Μιχαήλ Μουτούση την πρώτη στην παγκόσμια ιστορία αεροπορική αποστολή ναυτικής συνεργασίας.
Ο Αριστείδης Μωραϊτίνης πρωτοστάτησε στην εκπαίδευση νέων Ελλήνων πιλότων, ενώ ανέλαβε πρωτοβουλίες για την ανάδειξη της ναυτικής αεροπορίας, της οποίας ήταν διοικητής. Το 1916 κατατάχτηκε στο Κίνημα Εθνικής Αμύνης του Ελευθερίου Βενιζέλου και συμμετείχε δυναμικά ως εκπαιδευτής αεροπόρων και επικεφαλής αεροπορικών αποστολών στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ ΠΠ, καθώς και στις περιοχές των Δαρδανελλίων, στο ανατολικό Αιγαίο και στη Μικρά Ασία, μέχρι και το τέλος του Πολέμου.
Σήμερα, μια αεροπορική λέσχη με έδρα την Καβάλα, φέρει το όνομά του. Μέσα από πλήθος δράσεων και εκδηλώσεων συμβάλλει στην έρευνα, την καταγραφή και διάδοση της αεροπορικής ιστορίας καθώς και την επέκταση του «αεροπορικού πολιτισμού» με κέντρο την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης και του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Οι σημαντικές δράσεις της λέσχης παρουσιάστηκαν στη διάρκεια μιας ενδιαφέρουσας εκδήλωσης και με την ευκαιρία αυτή προβλήθηκε η πολυβραβευμένη ταινία «Στα Φτερά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου».
Ο πρόεδρος της αεροπορικής λέσχης «Αριστείδης Μωραϊτίνης» (ΑΛΜΑ) Παναγιώτης Γεωργιάδης (Σμήναρχος – ιπτάμενος ε.α.) παρουσίασε τις δράσεις που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, με στόχο να κρατηθεί ζωντανή η σημαντική αεροπορική ιστορία της περιοχής. Ο αντιπρόεδρος της λέσχης, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Πασχάλης Παλαβούζης, προλόγισε την ταινία και παρουσίασε άγνωστες πτυχές του αεροπορικού πολέμου του Α’ ΠΠ σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας.
Τα άγνωστα αεροδρόμια που έγραψαν ιστορία
Σήμερα, σχεδόν εκατό χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου, τίποτα δεν μαρτυρά τον στρατηγικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και του βορειοανατολικού Αιγαίου σε αυτή την πολεμική αναμέτρηση.
Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το νησί της Θάσου φιλοξένησε μία από τις σημαντικότερες αεροπορικές βάσεις των συμμαχικών δυνάμεων κατά τον Α΄ ΠΠ. Στο ανεμοδαρμένο ακρωτήριο Καζαβιτίου και σε άλλα τέσσερα αεροδρόμια (της Ξάνθης, της Δράμας, του Σταυρού Θεσσαλονίκης και της Λήμνου) που αναμφισβήτητα διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του πολύνεκρου μεγάλου πολέμου, ταξιδεύει τους θεατές το ντοκιμαντέρ – ταινία «Στα φτερά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου», που προβλήθηκε στη διάρκεια της εκδήλωσης.
Η βραβευμένη ταινία, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Χατζημαλλή και συμπαραγωγή της Gullwing και της Cosmote TV, βασίζεται στην εκτενή έρευνα του κ. Παλαβούζη που υπογράφει και το σενάριο.
Αεροπλάνα από πανί και ξύλο
Η κάμερα της καταξιωμένης κινηματογραφικής ομάδας από την Καβάλα «πετάει» πάνω από το βόρειο Αιγαίο, την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, καταγράφοντας όλες τις περιοχές που αποτέλεσαν κέντρα αεροπορικών επιχειρήσεων. Με πλούσιο αρχειακό υλικό και μοναδικής ιστορικής αξίας φωτογραφίες της εποχής, χαρτογραφεί την αναδιάταξη των αεροπορικών δυνάμεων μετά την εκστρατεία της Καλλίπολης.
Η ταινία αναδεικνύει το πρωτόγνωρο πτητικό μέσο, το αεροπλάνο εκείνης της εποχής, από πανί και ξύλο, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σηματοδοτώντας την απαρχή της δημιουργίας της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας. Διατρέχει ανθρώπινες ιστορίες στο πεδίο της εναέριας μάχης από παράτολμους Έλληνες και ξένους πιλότους.
Το 1916, η εναέρια αντιπαράθεση ανάμεσα στα αντίπαλα μέρη γνώρισε κλιμάκωση. Στρατηγικό ρόλο έπαιξαν τα συμμαχικά αεροδρόμια της Θάσου, της Λήμνου, του Σταυρού Θεσσαλονίκης, απέναντι από τα γερμανοβουλγαρικά στρατόπεδα της Δράμας και της Ξάνθης στις παρυφές της πόλης, δίπλα από την καπναποθήκη του οθωμανικού μονοπωλίου Ρεζίν, όπου και βρίσκονταν ο αεροδιάδρομος!
Την περίοδο εκείνη αναπτύχθηκαν και οι βάσεις υδροπλάνων στη Θάσο, τον Σταυρό Θεσσαλονίκης και το Ζέρεβιτς στη λίμνη Βιστωνίδα. Ένα αερόπλοιο θαλάσσιας επιτήρησης, «φούσκαρος» για τους ντόπιους, «ασημένιο γουρούνι» για τους συμμάχους, εγκαταστάθηκε στον κόλπο του Μούδρου στη Λήμνο και παρέμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου. Τεχνική βάση στήθηκε στην ίδια περιοχή της Λήμνου το 1916 και αργότερα, το Κέντρο Εκπαιδεύσεως και Επιχειρήσεων στη Χορταρόλιμνη στις ανατολικές ακτές του ίδιου νησιού.
Παράτολμοι πιλότοι και ιπποτικές συμπεριφορές
Αναγνωρίσεις, φωτογραφίσεις, βομβαρδισμοί, αερομαχίες, ήταν μερικές από τις αποστολές που επωμίστηκαν οι αεροπορικές δυνάμεις στην ελληνική επικράτεια. Οι αερομαχίες ήταν σκληρές, οι απώλειες αναπόφευκτες αλλά οι αεροπόροι παρέμεναν πιστοί στους άγραφους κώδικες της ιπποτικής συμπεριφοράς. Σε ερματισμένους φακέλους που έριχναν στα εχθρικά αεροδρόμια πληροφορούσαν για την τύχη των πιλότων τους.
Παράτολμοι άντρες, ξένοι – φερμένοι από τα πέρατα του κόσμου, από την μια πλευρά: Βρετανοί, Γάλοι, Αυστραλιανοί, Νεοζηλανδοί, Καναδοί, Σέρβοι και Έλληνες και από την άλλη Γερμανοί, Τούρκοι, Βούλγαροι, Αυστροούγκοι, νίκησαν το φόβο για το άγνωστο, αψήφησαν το θάνατο, πέταξαν με πρωτόγονες πτητικές μηχανές από πανί και ξύλο, πολέμησαν στους ουρανούς του Αιγαίου και της Μακεδονίας, έγιναν θρύλοι. Κάποιοι δε γύρισαν ποτέ πίσω στις πατρίδες τους.
Όλες αυτές οι συγκλονιστικές και άγνωστες στους περισσότερους ιστορίες τόλμης και ανδρείας, που σημάδεψαν την περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης και του βορειοανατολικού Αιγαίου περιγράφονται με γλαφυρότητα στην ταινία, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή.
Πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ
