ΙΛΑΙ ΚΟΕΝ: O Ισραηλινός κατάσκοπος που νίκησε μια χώρα και έγινε σειρά στο Netflix

Μπορεί η ζωή και η δράση του κατάσκοπου της Μοσάντ Ίλαϊ Κοέν να ήταν γνωστή σε λίγους εκτός του Ισραήλ, όμως έπειτα από την προβολή της σειράς «TheSpy» από το Netflix την προηγούμενη εβδομάδα, η εποχή της έντασης στην Μέση Ανατολή στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και η προσωπική του ιστορία ζωντάνεψαν μπροστά στις οθόνες εκατομμυρίων ανθρώπων.

Παρά το γεγονός ότι στην μίνι σειρά παραγωγής έξι επεισοδίων της γαλλικής εταιρείας Legende, τον κατάσκοπο -που θρυλείται ότι έφτασε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του στρατιωτικού, τότε πρωθυπουργού και προέδρου της Συρίας Αμίν αλ Χαφίζ τρία χρόνια πριν τον Πόλεμο των Έξι Ημερών- παίζει ο ηθοποιός Σάσα Μπάρον Κοέν που είναι γνωστός για τους κωμικούς του ρόλους, η ζωή του Ίλαϊ Κοέν κάθε άλλο παρά με κωμωδία έμοιαζε.

Ο Κοέν έζησε μια ζωή στο παρασκήνιο, παίζοντας κάθε μέρα το επικίνδυνο παιχνίδι του ποντικού με την γάτα σε συναντήσεις, συζητήσεις, πάρτι και σεξουαλικά όργια που διοργάνωνε στο σπίτι που είχε στην Δαμασκό για να… παρακολουθεί τους στρατιωτικούς και πολιτικούς αξιωματούχους της Συρίας την τετραετία 1961-1965.

Εν τέλει η δράση του Κορυφαίου Συμβούλου του Υπουργείου Άμυνας της Συρίας αποκαλύφθηκε από τις υπηρεσίες αντικατασκοπείας της Συρίας και έπειτα από μια σύντομη δίκη ο κατάσκοπος της Μοσάντ εκτελέστηκε στις 18 Μαΐου 1965.

Γεννημένος το 1924 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ο Κοέν μεγάλωσε σε μια οικογένεια ορθόδοξων Εβραίων πιστών στον Σιωνισμό. Η οικογένεια του δεν ήτα από την Αλεξάνδρεια, αλλά από το Χαλέπι της Συρίας και ο πατέρας του είχε μεταναστεύσει στην Αίγυπτο με την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το 1914.

Ο Ίλαι Κοέν από την ενηλικίωση του και μετά και παρά το γεγονός ότι η οικογένεια του το 1949 είχε φύγει για το νεοϊδρυθέν Ισραήλ, έμεινε στην Αίγυπτο να σπουδάσει, ενώ συμμετείχε για περίπου μια δεκαετία σε μυστικές επιχειρήσεις που διεξήγαγαν οι υπηρεσίες του Ισραήλ στην Αίγυπτο, χωρίς επισήμως να έχει στρατολογηθεί ακόμα από την Μοσάντ.

Η βασική του συνεισφορά ήταν στις επιχειρήσεις μεταφοράς Εβραίων πολιτών της Αιγύπτου στο Ισραήλ, όπως η Επιχείρηση Γκοσέν, ενώ το όνομα του βρέθηκε μπλεγμένο στην «Επιχείρηση Σουζάνα» (γνωστή ως υπόθεση Λαβόν) που είχε ως στόχο να διαταράξει τις σχέσεις της Αιγύπτου του Νάσερ με τις δυτικές κυβερνήσεις. Οι ισραηλινές υπηρεσίες είχαν προχωρήσει το 1955 σε σειρά επιθέσεων σαμποτάζ εναντίον βρετανικών και αμερικανικών στόχων στην Αίγυπτο και προσπάθησαν να αποδώσουν την ευθύνη στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, στις κομμουνιστικές οργανώσεις ή ακόμα και σε Αιγύπτιους εθνικιστές. Οι υπαίτιοι αποκαλύφθηκαν όμως από τις αιγυπτιακές Αρχές και δικάστηκαν.

Ο Κοέν βρισκόταν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 στο μικροσκόπιο των Αρχών της Αιγύπτου και μάλιστα είχε περάσει από ανακρίσεις σχετικά με την δράση του. Τελικά τον απέλασαν στα τέλη του 1956 όταν η Μέση Ανατολή συγκλονιζόταν από την κρίση της Διώρυγας του Σουέζ και τα ισραηλινά στρατεύματα μαζί με την Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο εισέβαλλαν στην Αίγυπτο για να επαναφέρουν την Διώρυγα υπό «δυτικό έλεγχο».

Με το που έφτασε στο Ισραήλ ο Κοέν μπήκε στην υπηρεσία του ισραηλινού στρατού και συγκεκριμένα στρατολογήθηκε ως αναλυτής στην αντικατασκοπεία του στρατού. Παράλληλα έκανε αίτηση για να μπει στην Μοσάντ, αλλά η αίτηση του απορρίφθηκε και έτσι άφησε τις ένοπλες δυνάμεις απογοητευμένος. Δύο χρόνια μετά όμως τελικά η Μοσάντ τον στρατολόγησε και τον επόμενο χρόνο ξεκίνησε επισήμως να ζει την ζωή του πράκτορα της φημισμένης υπηρεσίας πληροφοριών, η οποία έψαχνε κάποιον για να στείλει στην… Συρία.

Το 1961 με πλαστή ταυτότητα ο Κοέν εστάλη στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής παριστάνοντας τον Σύριο επιχειρηματία. Τον επόμενο χρόνο μεταφέρθηκε στην Δαμασκό με το όνομα Καμέλ Αμίν Θαμπέτ και ξεκίνησε να παίζει το επικίνδυνο παιχνίδι με την συριακή αντικατασκοπεία.

Προσέγγισε με πολλούς και ανορθόδοξους τρόπους την στρατιωτική, πολιτική, διπλωματική και γραφειοκρατική ηγεσία της εποχής εκείνης στην Συρία. Όλες οι κινήσεις του ήταν σχεδιασμένες με λεπτομέρεια από την Μοσάντ, ενώ αυτός προσέφερε την… προσωπικότητα του. Από τα καφενεία και τις συζητήσεις εκεί με αξιωματούχους μέχρι τα πάρτι και τα όργια που έκανε στο σπίτι του και στα οποία συμμετείχαν δημόσιοι υπάλληλοι, πολιτικοί, αεροσυνοδοί και στρατιωτικοί, ο Κοέν συνέλεγε με άνεση κρατικά μυστικά της Συρίας. Παράλληλα δρούσε ως χορηγός δανείων σε αξιωματούχους, ως έμπιστός τους και σύμβουλός τους, ενώ λέγεται ότι είχε περισσότερες από δεκαεπτά ερωμένες.

Τις πληροφορίες που συγκέντρωνε τις έστελνε με ασύρματο στο Ισραήλ, ενώ τα χρόνια αυτά πραγματοποίησε και τρία ταξίδια στο Ισραήλ για να παραδώσει το υλικό που είχε συλλέξει, αλλά και για να δει την γυναίκα του και το τρίτο του παιδί.

Από την δράση του ξεχωρίζει η επίσκεψη του στα υψίπεδα του Γκολάν και η πρότασή του στους στρατιωτικούς της Συρίας να φυτέψουν δέντρα για να έχουν οι στρατιώτες στα φυλάκια σκιά που έγινε λίγο πριν την αποκάλυψη της ταυτότητας του το 1965. Η φύτευση δένδρων στα φυλάκια επέτρεψε στις δυνάμεις των Ισραηλινών κατά την διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών να στοχεύσουν συγκεκριμένα τα σημεία που είχαν δέντρα γνωρίζοντας ότι εκεί είναι συριακές δυνάμεις και έτσι να αποσπάσουν τα υψίπεδα του Γκολάν από την Συρία. Από την επίσκεψή του στα υψίπεδα του Γκολάν πήρε και άλλες πολλές πληροφορίες (οχυρώσεις, γραμμές άμυνας, ανεφοδιασμού κλπ) τις οποίες χρησιμοποιήσαν το 1967 οι ισραηλινές δυνάμεις, δύο χρόνια αφότου ο Κοέν είχε εκτελεστεί δια απαγχονισμού μετά την καταδίκη του για κατασκοπεία από στρατοδικείο της Συρίας.

Σημειώνεται ότι η σορός του μέχρι και φέτος δεν είχε ανακαλυφθεί και δεν είχε μεταφερθεί στο Ισραήλ. Λέγεται ότι μπορεί να την ανακάλυψαν οι ρωσικές δυνάμεις τον περασμένο Απρίλιο, αλλά αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Στο Ισραήλ ο Ιλάι Κοέν θεωρείται εθνικός ήρωας.

Πηγή ethnos.gr