ΜΑΞΙΜΕΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ:ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ-Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση. Σαπφώ, Μίμνερμος, Συμεωνίδης ο Κείος

ΘΕΜΑ: Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση.
Σαπφώ, Μίμνερμος, Συμεωνίδης ο Κείος

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Φανή Σοκόλη Τζήκα, φιλόλογος

Στα επόμενα μαθήματα (7 και 14 Φεβρουαρίου) η τακτική συνεργάτης του Πνευματικού μας Συμποσίου και βασικός συντελεστής της επιτυχίας του, θα ασχοληθεί με την Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση και τους σπουδαιότερους εκφραστές του (Σαπφώ, Μίμνερμος, Συμεωνίδης ο Κείος)

Συγκεκριμένα:
Κατά τον 7ο-6ο αι. πΧ αρχίζει να φθίνει η επικυριαρχία της κληρονομικής αριστοκρατίας και να αναδύεται η πόλις – κράτος. Η εξέλιξη αυτή με τις αναταραχές και τους μετασχηματισμούς που προκάλεσε, επηρέασε και τη θεματολογία και την εικονοπλασία της ποιητικής αφήγησης, που μέχρι τότε εκφράζονταν μέσα από το έπος, το οποίο ταίριαζε στο ηρωικό ύφος της εποχής που καλλιεργήθηκε, από το τέλος του Μυκηναϊκού κόσμου έως τον 8 αι. πΧ.
Μέσα στις νέες σύνθετες κοινωνικές και πολιτικές δομές ο μέσος άνθρωπος, ο πιο «ανθρώπινος», ο πιο «καθημερινός», που στο έπος σχεδόν αγνοείται, αυτός που δε διεκδικεί κάποια ηρωική καταγωγή, πλέον βρίσκει μια φωνή. Αρχίζει να δέχεται και άλλες αρετές εκτός από τις επικές – την ανδρεία, τη δόξα, τη φήμη – να συνειδητοποιεί την ευμετάβλητη και εφήμερη φύση του, την ανθρώπινη «αμηχανίη», και να εκφράζει επιφυλακτικότητα και δικά του συναισθήματα. Αυτές τις καινούριες πνευματικές ανάγκες και το νέο πνεύμα που αναδύεται, έρχεται να εκφράσει η λυρική ποίηση, που πια γίνεται η κύρια έκφρασή του για δύο αιώνες, από το 650-450 πΧ.
Μέσα από την περιγραφή βασικών χαρακτηριστικών και ειδών της λυρικής ποίησης των αρχαίων Ελλήνων, θα δείξουμε πως στο λυρικό ποίημα καθολικά συναισθήματα και σύνθετες σκέψεις, που δεν είχαν προηγουμένως όνομα, οργανώνονται σε λυρικό λόγο και βρίσκουν σε μεταφορές, ιστορίες και μύθους εύληπτες, κατανοητές αναπλάσεις, ορατά παραδείγματα και διδαχές για τη συμπεριφορά των ατόμων μέσα στην κοινότητα, αλλά και για τις εσωτερικές καταιγίδες και τη γαλήνη. Πως πρόκειται για ποίηση κοινή, δημόσια και παραδειγματική – μια σύνθετη τέχνη στενά δεμένη με τη μουσική. Μια τέχνη εντελώς διαφορετική από την σύγχρονη λυρική ποίηση. Εντοπίζοντας τις διαφορές τους, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα τα ομολογουμένως δύσκολα αυτά αρχαϊκά δημιουργήματα.
Επίσης, θα ασχοληθούμε με τρεις λυρικούς ποιητές, που τα ποιήματά τους προετοίμασαν το έδαφος για την τραγική ποίηση και τη φιλοσοφία, που θαυμάζονταν και συγκινούσαν για αιώνες.
Την «ιερά» Σαπφώ που η θέση της στην αρχαία λυρική μονωδική ποίηση είναι κορυφαία και μοναδική. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή ποιήτρια με ευαίσθητη ψυχή, αλάθητη αίσθηση, εντυπωσιακή οικειότητα, απόλυτη ειλικρίνεια, όλο πάθος δύναμη. Για τη χάρη των τραγουδιών της, για την ευγένεια της γλώσσας της, την ομορφιά της φράσης, και την ξεχωριστή τεχνική της οι αρχαίοι την ονομάσανε «δεκάτη μούσα», «Λεσβία αηδών», «Πιερία μέλισσα».
Τον γλυκύ Μίμνερμο, που θαυμάστηκε από τους συγχρόνους του και ενέπνευσε και τους ποιητές της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής με το νόημα της τερπνής και λεπτής ποιητικής τέχνης του. Στην ποίησή του αναδύεται μια βαθιά ανθρώπινη εξομολογητική διάθεση. Χρησιμοποίησε την ελεγεία για να φανερώσει τον πιο μέσα κόσμο της ψυχής, κυρίως τον έρωτα, με τόνο μελαγχολικό και διάθεση φθινοπωρινού παράπονου.
Τον Σιμωνίδη τον Κείο, έναν από τους μεγαλύτερους χορικούς λυρικούς ποιητές, τον κατεξοχήν εκπρόσωπο του αρχαιοελληνικού διαφωτισμού. Η ποίησή του είχε πολλή τέχνη: έξοχα δουλεμένος στίχος με ρυθμό και αρμονία, πνεύμα δροσερό και χαριτωμένη φαντασία. Όμως η ποίησή του είχε και πολλή ανώτερη σκέψη. Για τη σύλληψή του τού ανθρώπινου, κυρίως στην πιο τραγική του εκδοχή, δίκαια μπορεί να θεωρηθεί ομφάλιος λώρος μεταξύ της ώριμης λυρικής ποίησης και της τραγωδίας.

Η Φανή Σοκόλη με εξαιρετικές σπουδές στην κλασική φιλολογία και εξαιρετική παρουσία της στα παιδαγωγικά και τον πολιτισμό εδώ και μια δεκαετία περίπου μας ταξιδεύει στον υπέροχο κόσμο της Ελληνικής Πνευματικής δημιουργίας, δίνοντας με σαφήνεια τον ιστορικό και κοινωνικό περίγυρο, τα δημιουργήματα αυτής της μοναδικής άνθησης του ανθρώπινου πνεύματος.

Τα μαθήματα γίνονται κάθε Τετάρτη 7-8 το απόγευμα στην αίθουσα ομιλιών (Σωκράτης Μικρού) του Μαξίμειου Πνευματικού Κέντρου.
Συντονιστές οι εκπαιδευτικοί: Θεολόγης Ανδρονίδης, Νότας Θωμάς και Χασιωτάκη Ειρήνη.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Χορηγοί: η Α.Ε. Θέρμη Σερρών (Τηλεθέρμανση)
η Α.Ε. Ουστριάς (εμπορία αυτοκινήτων)
και η Α.Ε ΑΓΡΟΕΦΟΔΙΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Για το
Μαξίμειο Πνευματικό Κέντρο Σύνδεσμο Φιλολόγων
Ζήσης Μητλιάγκας Δώρα Μπαγανά
Φιλόλογος Φιλόλογος