Προεδρικές εκλογές στην Τουρκία: Η ώρα της αναμέτρησης

Η Τουρκία επιστρέφει σήμερα στις κάλπες για να κλείσει ή να παρατείνει για τρίτη δεκαετία την εποχή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος διεκδικεί την επανεκλογή του στην προεδρία.

Ο κ. Ερντογάν, στην εξουσία για είκοσι χρόνια, θεωρείται φαβορί σε αυτόν τον άνευ προηγουμένου δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στον οποίο αντιμετωπίζει τον σοσιαλδημοκράτη Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Οι κάλπες μόλις άνοιξαν και οι περίπου 60 εκατ. ψηφοφόροι της Τουρκίας (η διασπορά έχει ψηφίσει ήδη) καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στα οράματα που πρόβαλαν οι υποψήφιοι από τις 08:00 ως τις 17:00 (τοπικές ώρες και ώρες Ελλάδας).

Από τη μια τη σταθερότητα -και τον κίνδυνο αυταρχικής παρέκκλισης- του απερχόμενου 69χρονου ισλαμοσυντηρητικού υπερπροέδρου, 69 ετών· ή, από την άλλη, την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα που προτείνει ο 74χρονος αντίπαλός του, άλλοτε ανώτερος δημόσιος υπάλληλος.

Το 49,5% των ψήφων που εξασφάλισε ο κ. Ερντογάν, ο άλλοτε δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, πάνω απ’ όλα πιστός μουσουλμάνος, στον πρώτο γύρο της 14ης Μαΐου πιστοποίησε αν μη τι άλλο την ευρεία υποστήριξη της οποίας χαίρει -παρά τον ουρανομήκη πληθωρισμό και την κρίση του κόστους ζωής ευρύτερα, παρά τις ανεπάρκειες στην αντιμετώπιση της φοβερής καταστροφής που προκάλεσε ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου- από πλευράς της συντηρητικής πλειοψηφίας.

Συμπεριλαμβανομένων των ψηφοφόρων στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό, ο οποίος άφησε πίσω τουλάχιστον 50.000 νεκρούς και τρία εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Απέναντί του, ο κ. Κιλιτσντάρογλου, ο demokrat dede («δημοκρατικός παππούς»), όπως θέλει να προβάλλεται ο οικονομολόγος με τα γκρίζα μαλλιά και τα λεπτά γυαλιά, δεν μπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την οικονομική κρίση που μαστίζει τα νοικοκυριά και τη νεολαία.

Ο πρόεδρος του CHP -του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ, ο ιδρυτής πατέρας της Δημοκρατίας της Τουρκίας- υποσχόταν «την επιστροφή της άνοιξης», την επάνοδο σε κοινοβουλευτικό σύστημα, την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, της κεντρικής τράπεζας, του Τύπου.

«Φτάνει πια η καταπίεση του καθεστώτος και η πολιτική του», έλεγε χθες στην Άγκυρα ο Ουγούρ Μπαρλάς, 39χρονος εκπαιδευτικός, που θα ψηφίσει τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, διότι θέλει «αλλαγή».

Μολαταύτα ο κ. Κιλιτσντάρογλου, που δεν ξεπέρασε το 45% των ψήφων στον πρώτο γύρο, είναι το αουτσάιντερ: παρά την υποστήριξη που συνεχίζει να του προσφέρει το φιλοκουρδικό HDP, αψηφώντας την όψιμη συμμαχία του με μικροσκοπικό ακροδεξιό, εθνικιστικό και ξενοφοβικό κόμμα, φέρεται κατά τις δημοσκοπήσεις να παραμένει πέντε μονάδες πίσω από τον αρχηγό του κράτους ο οποίος είδε άλλωστε να ανανεώνεται η πλειοψηφία της κυβερνητικής συμμαχίας του στο τουρκικό κοινοβούλιο την 14η Μαΐου.

Ένα εκατομμύριο παρατηρητές

Άτονος μετά τον πρώτο γύρο, μοιάζοντας αποσβολωμένος καθώς δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τη νίκη που η συμμαχία του θεωρούσε δεδομένη, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επανεμφανίστηκε τέσσερις ημέρες αργότερα, πολύ περισσότερο επιθετικός, πολύ λιγότερο χαμογελαστός, μεταμορφωμένος σε σύγκριση με την περίοδο που ξεκίναγε την εκστρατεία του.

Ελλείψει συστηματικής πρόσβασης στα μεγάλα ΜΜΕ, πάνω απ’ όλα στα κρατικά τηλεοπτικά δίκτυα, που αφοσιώθηκαν στην προβολή της εκστρατείας του αρχηγού του κράτους, έδινε μάχες στο Twitter, ενώ υποστηρικτές του πήγαιναν πόρτα-πόρτα να δουν ψηφοφόρους, να τους κινητοποιήσουν.

Μείζον διακύβευμα του δεύτερου γύρου είναι οι 8,3 εκατ. ψήφοι των πολιτών οι οποίοι δεν εκφράστηκαν στον πρώτο γύρο – μολονότι η συμμετοχή έφθασε το 87%.

Αντιμέτωπος με τον διακριτικό αλεβίτη -μέλος κοινότητας που σκληροπυρηνικοί σουνίτες χαρακτηρίζουν αιρετική-, ο κ. Ερντογάν έκανε την μια προεκλογική ομιλία μετά την άλλη, διαλαλώντας τη μεταμόρφωση της χώρας αφότου ανέλαβε την εξουσία, όταν έγινε αρχικά πρωθυπουργός το 2003, κατόπιν πρόεδρος το 2014.

Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους, που ήδη αύξησε τρεις φορές τον κατώτερο μισθό σε έναν χρόνο, πολλαπλασίασε εξάλλου τις γαλαντομίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, υποσχόμενος, μεταξύ άλλων, δωρεάν σπουδές στους φοιτητές που είναι παιδιά σεισμόπληκτων οικογενειών.

Σήμερα είναι «ιδιαίτερη ημέρα για όλους μας», είπε χθες, προσθέτοντας πως «η εποχή που είχαμε πραξικοπήματα και στρατιωτικές χούντες παρήλθε».

Ολοκληρώνοντας την εκστρατεία του έκανε μια επίσκεψη με άφθονο συμβολισμό: πήγε στον τάφο του πολιτικού του ινδάλματος, του εθνικιστή-ισλαμιστή πρώην πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, που ανατράπηκε και κατόπιν απαγχονίστηκε από τους στρατηγούς το 1961.

Όχι ακριβώς ευχάριστη σύμπτωση για τον πρόεδρο είναι το γεγονός πως ο δεύτερος γύρος των εκλογών διεξάγεται ακριβώς δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων του Γκεζί, που εξαπλώθηκαν από το φερώνυμο παρκάκι της Κωνσταντινούπολης σε όλη τη χώρα. Ήταν το πρώτο κύμα αμφισβήτησης του κ. Ερντογάν, που αντιμετωπίστηκε με άγρια καταστολή.

Για τον Ζερίν Αλταϊλί, συνταξιούχο 60 ετών, το σημαντικό είναι οι σημερινές εκλογές να διεξαχθούν «τίμια», «χωρίς νοθεία».

Η αντιπολίτευση ανήγγειλε πως θα έστελνε «πέντε παρατηρητές σε κάθε κάλπη», με άλλα λόγια ένα εκατομμύριο ανθρώπους συνολικά, για τον έλεγχο της ομαλής διεξαγωγής της διαδικασίας.

Ο πρώτος γύρος των εκλογών ήταν «ανταγωνιστικός», όμως εν μέρει «περιορισμένος» από το «αθέμιτο πλεονέκτημα» που δόθηκε από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στον αρχηγό του κράτους και την παράταξή του, έκρινε η κοινή αποστολή παρατηρητών του ΟΑΣΕ (του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη) και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών θα ανακοινωθεί το βράδυ και θα εξεταστεί πολύ προσεκτικά από τους συμμάχους της Τουρκίας, ιδίως στο NATO.

Φωτογραφία: EPA/ERDEM SAHIN