Σέρρες: Τα μεγάλα αποστραγγιστικά έργα του 1930 και η δημιουργία της λίμνης Κερκίνης

Τα μεγάλα αποστραγγιστικά έργα της δεκαετίας του 1930, εξυγίαναν την πεδιάδα των Σερρών και δημιούργησαν τη λίμνη της Κερκίνης.

Οι εργασίες κρίθηκαν αναγκαίες προκειμένου να μπει τέλος στις ανεξέλεγκτες πλημμύρες του ποταμού Στρυμόνα, που δημιουργούσαν έλη και στάσιμα νερά. Αποτέλεσμα ο ντόπιος πληθυσμός να πλήττεται από ασθένειες, με κυριότερη την ελονοσία, που επέφεραν χιλιάδες θανάτους.

Παράλληλα το έργο, δημιούργησε νέες σημαντικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις που παραχωρήθηκαν σ’ αγρότες – πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, που εγκαταστάθηκαν στις Σέρρες.

«Τα υδραυλικά έργα πεδιάδων Σερρών και Δράμας».

Η επίσημη ονομασία του μεγαλόπνοου έργου ήταν : «Τα υδραυλικά έργα πεδιάδων Σερρών και Δράμας». Το έργο αφορούσε τη διευθέτηση του ποταμού Στρυμόνα, την αποξήρανση της λίμνης Αχινού και τη δημιουργία της λίμνης Κερκίνης. Από τις συνολικές εργασίες, αποστραγγίστηκαν 400.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης, ενώ θωρακίστηκαν έναντι πλημμυρών ακόμη άλλα 300.000 στρέμματα στην σερραϊκή πεδιάδα.

Η σύμβαση εκτέλεσης του έργου της εξυγίανσης συνήφθηκε με την κοινοπραξία των νεοϋορκέζικων εταιρειών Monks-Ulen μετά από διεθνή διαγωνισμό. Κυρώθηκε με το νόμο 3718/1928 και η αξία των έργων καθορίστηκε σε 17 εκ. δολάρια. Το ποσό αυτό αφορούσε την αξία των έργων και μόνο. Για τα γενικά έξοδα και το όφελος της κοινοπραξίας συμφωνήθηκε ποσοστό 21,63%.

Είχε προηγηθεί γενική προμελέτη για τ’ αποστραγγιστικά έργα, που εκπονήθηκε από τον οίκο Sir John Jackson Ltd το 1919. Επάνω σ’ αυτή στηρίχτηκαν οι οριστικές μελέτες του έργου ως συνεργασία του κρατικού Γραφείου Υδραυλικών Έργων και της αναδόχου κοινοπραξίας. Η εταιρεία του Ηenri Ulen εκτελούσε ήδη τα έργα ύδρευσης της Αθήνας μέσω της κατασκευής της λίμνης του Μαραθώνα. Η εταιρεία John Monks & Sons έμπαινε για πρώτη, και μοναδική, φορά στην ελληνική αγορά. Όλες οι εργασίες βασίστηκαν στην πλέον μοντέρνα αντίληψη της εποχής, για την υλοποίηση μεγάλων έργων.

Τι περιελάμβανε το μεγαλόπνοο έργο

Τα έργα περιελάμβαναν εκτροπή του Στρυμόνα προς τη λίμνη Κερκίνη και δημιουργία λεκάνης επίσχεσης των πλημμυρών του ποταμού. Κατασκευή νέας κοίτης του Στρυμόνα μέσω της λίμνης Αχινού και των στενών της Αμφίπολης στον κόλπο του Ορφανού. Η νέα κοίτη θα είχε αποχετευτική ικανότητα 300 κ.μ. ανά δευτερόλεπτο. Σε περίπτωση ανάγκης όμως, θα μπορούσαν να φτάσουν τα 1200 κ.μ. Διευθέτηση της πεδινής κοίτης των χειμάρρων που εκβάλλουν στην πεδιάδα και κατασκευή πρωτεύοντος αποστραγγιστικού δικτύου.

Για την περιοχή Δράμας περιελάμβαναν διευθέτηση της πεδινής κοίτης των παραρρεόντων χειμάρρων και αποστραγγιστικά έργα (ταφρος) στα Τενάγη των Φιλίππων. Ταυτόχρονα και την κατασκευή του πρωτεύοντος αρδευτικού δικτύου της πεδιάδας της Δράμας.
Τα έργα ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 1929 και ενώ ο κάμπος των Σερρών ήταν πλημμυρισμένος από τα νερά του Στρυμόνα.
Κατά την κορύφωσή των εργασιών (1931-32) ο αριθμός των εργαζομένων ανέρχονταν σε 3.800 άτομα. Το κόστος των έργων κατά την αναθεώρηση του προϋπολογισμού το Δεκέμβριο του 1932 ανήλθε συνολικά σε 19.2 εκ. δολάρια.

Η εκτροπή του Στρυμόνα προς τη λίμνη της Κερκίνης, έλαβε χώρα επισήμως 21.2.1933. Μέχρι τέλους της ίδια χρονιάς επίσης, διαμορφώθηκε η λεκάνη επίσχεσης Κερκίνης και κατασκευάστηκε ο ρουφράκτης. Μαζί ολοκληρώθηκε και η νέα κοίτη του Στρυμόνα μέχρι τη λίμνη Αχινού και ένα κομμάτι νοτιότερα προς τον Στρυμονικό Κόλπο. Επίσης, κατασκευάστηκε τμήμα του δικτύου αποστραγγίσεως της πεδιάδας των Σερρών και της αποστραγγιστικής τάφρου των τεναγών των Φιλίππων.

Το αποτέλεσμα που άλλαξε την εικόνα

H δαπάνη των αποπληρωθέντων έργων μέχρι τέλους του 1933 ανήλθε σε 11 εκ. δολ. περίπου, υπολείπονταν δε εκτέλεση έργων αξίας 9 εκ. δολ. περίπου, τα οποία προβλέπονταν να αποπερατωθούν μέχρι τέλους του 1937.

Αξίζει να σημειωθεί πως στ’ αποξηραμένα εδάφη της λίμνης Αχινού, κατασκευάστηκαν στη συνέχεια 43 νέοι οικισμοί, που στέγασαν 5.760 οικογένειες. Επίσης 45 νέα χωριά, που στέγασαν 7.560 οικογένειες, δημιουργήθηκαν και στα αποστραγγισμένα έλη των Φιλίππων.
Μετά την υλοποίηση των έργων, η δημόσια υγεία παρουσίασε αλματώδη βελτίωση και διατέθηκαν νέες καλλιεργήσιμες εκτάσεις περίπου 1.452.000 στρεμμάτων που έφεραν νέα οικονομική προοπτική στην περιοχή.

Χρήσιμες πληροφορίες για τα εξυγιαντικά έργα στις Σέρρες και στη Δράμα, δίνει το συλλογικό έργο : «Η εκτροπή του Στρυμόνα». Πρόκειται για έκδοση του 2017, της Βιβλιοθήκης του πρώην ΤΕΙ Σερρών και σήμερα Διεθνούς Πανεπιστημίου (Επιμέλεια : Λίλα Θεοδωρίδου).

«Τα υδραυλικά έργα πεδιάδων Σερρών και Δράμας» θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά επιτεύγματα στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα. Η υλοποίησή του άλλαξε άρδην την πορεία της ζωής των ανθρώπων στις Σέρρες και στη Δράμα.

πηγή kerkinilike.gr