Το σπίτι της Μαρίας Κάλλας σε παρακμή — Τα τελευταία βήματα για να γίνει Ακαδημία Λυρικής Τέχνης

Διασχίζοντας την Πατησίων συναντάμε ένα ακόμα νεοκλασικό κόσμημα του παρελθόντος, την πολυκατοικία Παπαλεονάρδου, ή αλλιώς βίλα Σκαραμαγκά, το σπίτι που διέμεινε η υψίφωνος Μαρία Κάλλας.
 
Πλέον έχει χάσει την αίγλη του και έχει μετατραπεί σε σκουπιδότοπο και στέκι χρηστών ναρκωτικών. Την τελευταία 15ετία γίνονται συνεχώς προσπάθειες αναδόμησής του και λειτουργίας του, ατελέσφορα. Ωστόσο φαίνεται πως η τελευταία προσπάθεια δημιουργίας και στέγασης της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης, Maria Callas είναι πολλά κοντά στο να πραγματοποιηθεί.

Την εποχή του Μεσοπολέμου τα νεοκλασικά της Πατησίων αντικατόπτριζαν την αίγλη της Αθήνας.

Εκεί κατοικούσαν άνθρωποι μεσαίων και ανώτερων οικονομικών στρωμάτων, δημιουργώντας μια λεωφόρο που οδηγούσε τους κατοίκους της πρωτεύουσας στις εξοχικές κατοικίες εκείνης της εποχής. Στο νούμερο 61 επί της λεωφόρου (εκεί που συναντάται η Πατησίων με την Αλεξάνδρας) οικοδομήθηκε η βίλα Σκαραμαγκά από τον αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη το 1925.

Πρόκειται για ένα κτήριο 1.590 τ.μ. με αρχιτεκτονική που θυμίζει το ρεύμα Γιούγκενστιλ, με τα χαρακτηριστικά τριπλά παράθυρα στην πρόσοψη.

1937-1945

Πλέον η πολυκατοικία είναι γνωστή με την ονομασία «Το σπίτι της Κάλλας», όμως η υψίφωνος διέμενε εκεί μόλις 8 χρόνια. Κατά την διάρκεια της εφηβεία της η Μαρία Κάλλας έζησε τον χωρισμό των γονιών της και μία μετακόμιση μαζί με την μητέρα και αδερφή της στην Ελλάδα και στο δεύτερο όροφο του κτηρίου. Εκεί παρέμειναν καθ’ όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όταν ήρθε το τέλος του μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη.

1945-Σήμερα

Το 1989, 12 χρόνια μετά τον θάνατο της υψιφώνου και επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, το κτήριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο, ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων.

Το τι συνέβη με την πολυκατοικία το 1945 μέχρι το 1950 είναι ασαφές, πιθανότατα κατοικούταν από ενοίκους σαν μία συνηθισμένη πολυκατοικία.

Τότε πέρασε στην ιδιοκτησία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), όπου μισθωνόταν μέχρι το 1999 σε ένα ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Η μίσθωση σταμάτησε τον Σεπτέμβριο του έτους μετά τις σοβαρές ζημιές που δημιούργησε ο μεγάλος σεισμός της Πάρνηθας. Το μέγαρο εγκαταλείφθηκε και αφέθηκε στην τύχη του.
Στις αρχές του 2000 η απροσεξία των τοξικομανών ήταν αιτία μιας πυρκαγιάς εντός του μεγάρου. Η φωτιά ήταν η αφορμή, ώστε το ΝΑΤ να σφραγίσει το κτήριο. Οι υπεύθυνοι δήλωσαν πως πραγματοποιήθηκε μία μελέτη ανακατασκευής, η οποία δεν εφαρμόστηκε λόγω έλλειψης κονδυλίων.

Για αρκετά χρόνια το κτήριο έδινε καταφύγιο και στους αντιεξουσιαστές. Σήμερα όμως, είναι εντελώς εγκαταλελειμμένο, με κομμάτια από σανίδες και μία σκαλωσιά να συγκρατούν ό,τι έχει απομείνει από το άλλοτε μεγαλοπρεπές οίκημα. Τα περισσότερα νεοκλασικά της Πατησίων είναι σε αντίστοιχη παρακμή.
Το κτήριο παραμένει σφραγισμένο για πολλά χρόνια, ωστόσο πλέον υπάρχει μία ελπίδα για την ανακαίνιση και την αξιοποίησή του. Υπεύθυνη αυτού του έργου είναι η Βάσω Παπαντωνίου, μια Ελληνίδα του εξωτερικού, μια λυρική μονωδός, υψίφωνος, η οποία επιχειρεί να μετατρέψει το εγκαταλειφθέν κτήριο σε Ακαδημία Λυρικής Τέχνης, Μαρία Κάλλας.

Το 2014 το ΝΑΤ συμφώνησε μαζί με τον δήμο και υπογράφτηκαν τα πρώτα έγγραφα ώστε η Ακαδημία να φιλοξενηθεί στο «σπίτι της Κάλλας».

Η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εταιρεία για την Ακαδημία διοργάνωσαν ένα Gala Όπερας, στο Ηρώδειο με σκοπό να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα χρήματα για την εκπόνηση της προωθητικής μελέτης για το διατηρητέο. Το Gala πραγματοποιήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2019, ωστόσο ακόμα ο χώρος είναι κλειστός με λουκέτο.

Η Βάσω Παπαντωνίου μίλησε στο ert.gr για τα σχέδια της Ακαδημίας.

«Η Ακαδημία Λυρικής Τέχνης ιδρύθηκε το 2000 και θα λειτουργήσει στο κτήριο που μισθώσαμε, σε αυτό που έζησε η μεγάλη τραγουδίστρια, Μαρία Κάλλας, στην Πατησίων 61, για 30 χρόνια με τον όρο να το αναπαλαιώσουμε. Στο συγκεκριμένο σπίτι λέγεται πως οι περαστικοί άκουγαν την νεαρή τότε Μαρία να τραγουδά, από τον 4ο όροφο της πολυκατοικίας. Όταν πρωτοπήγα στο κτήριο συγκινήθηκα από την ομορφιά του, το ίδιο και ο Αλέξανδρος Μπάζης ο αρχιτέκτονας, ο οποίος με το που μπήκε ξεκίνησε και έκανε σχέδια ανάπλασης grosso modo. Ωστόσο μετά τις καταλήψεις χρειάστηκαν 10.000 επιπλέον ευρώ για να καθαριστεί ο χώρος. Πλέον η νέα ομάδα με την οποία συνεργαζόμαστε, δουλεύει αφιλοκερδώς. Τώρα είμαστε στη φάση κατάθεσης σχεδίων στην πολεοδομία, ώστε να πάρουμε άδεια για να ξεκινήσουν οι εργασίες, μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου. Ο δήμαρχος είναι κοντά μας και τον ενδιαφέρει η ανάπλαση του κτηρίου και η λειτουργία της Ακαδημίας. Τα έργα είχαν καθυστερήσει λόγω χρημάτων».

Η Ακαδημία θα ονομαστεί με το όνομα της μεγάλης λυρικής τραγουδίστριας Μαρίας Κάλλας, μετά τον βαθύ σεβασμό που τρέφει για εκείνη η ιδρύτρια Β. Παπαντωνίου.

«Ο τρόπος που αφιερώθηκε στη Λυρική Τέχνη είναι μοναδικός, η ύπαρξή της ολόκληρη ήταν δοσμένη Λυρική, είχε τεράστιο καλλιτεχνικό ανάστημα», και συμπλήρωσε «Η Κάλλας είναι αστερισμός, όχι αστέρας, γιατί όλα τα άλλα αστέρια την ακολουθούν, για αυτό έχει τόση σημασία η Ακαδημία γιατί εκεί θα ζει το πνεύμα της. Εγώ σαν καλλιτέχνης της ίδιας Τέχνης έχω χρέος απέναντι της και όταν πέθανε πήρα την απόφαση αυτή. Έχω χρέος γιατί εκείνη δημιούργησε την όπερα όπως την ξέρουμε σήμερα. Η Κάλλας έφερε την ισορροπία ανάμεσα στο μέλος και το δράμα».

Η μεγάλη απόφαση για την ίδρυση της Ακαδημίας έγινε μετά από μία συναυλία της υψιφώνου, στο Παρίσι, στις 20 Νοεμβρίου 1997 και 3 χρόνια μετά πραγματοποιήθηκε η ίδρυση.

Στόχος της Ακαδημίας είναι να προάγει την παιδεία μέσα από την Λυρική Τέχνη, η κ. Παπαντωνίου εξήγησε το πως θα λειτουργεί αυτή η μοναδική Ακαδημία. «Σκοπός μας είναι η ίδρυση της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης, μια τέτοια Ακαδημία δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Η διαφοροποίησή της από όλες τις άλλες Ακαδημίες είναι πως θα προάγει ένα σύνολο δεξιοτήτων στους σπουδαστές της. Όλα τα επαγγέλματα που χρειάζονται για να ανέβει μια παράσταση θα διδάσκονται στους φοιτητές μέσα από τα επιλεγόμενα μαθήματα. Οι φοιτητές που θα γίνονται δεκτοί θα είναι ήδη απόφοιτοι κάποιου Ωδείου, τα μαθήματα δεν θα είναι για αρχάριους. Εμείς έχουμε ήδη συνάψει μνημόνια συνεργασίας με χώρους και συνεργάτες για να ανεβάσουν οι φοιτητές παραστάσεις. Επιπλέον επιθυμούμε όσο το δυνατόν λιγότερη κρατική επέμβαση άρα και παρέμβαση, προτιμούμε να πραγματοποιηθεί το έργο με την βοήθεια ιδιωτών χορηγών».
Η Ακαδημία, που θα λειτουργεί εις μνήμην της Μαρίας Κάλλας θα φέρει ένα νέο αέρα στην πρωτεύουσα της χώρας και στους ανθρώπους της, δίνοντας στο ζωή στη Λυρική Τέχνη και στην Αρχιτεκτονική Τέχνη, μετά την αναπαλαίωση ενός τέτοιου κτηρίου. Αναμένουμε λοιπόν, για το τι θα συμβεί στο ιστορικό Μέγαρο.

Ρεπορτάζ και φωτογραφίες: Σπυριδούλα Κακλατζή
πηγή ert.gr